Bij Volt waren klagers die nog niet hadden geklaagd belangrijker dan Gündogan
Nilüfer Gündogan is geen Tweede Kamerlid meer, maar haar strijd met Volt is niet voorbij. Woensdagmiddag zijn we in de rechtbank in Amsterdam voor twee getuigenverhoren over de vraag wat er precies gebeurde in februari 2022, toen Volt Gündogan schorste omdat ze zich schuldig zou hebben gemaakt aan grensoverschrijdend gedrag. Er waren al eens een kort geding en een hoger beroep in deze zaak. Gündogan heeft getuigenverhoren aangevraagd en bereidt een bodemprocedure voor. Er volgen in januari nog twee verhoren.
We luisteren naar twee direct betrokkenen. Hillefien Strijland was vanaf 1 juni 2021 een jaar lang ambtelijk secretaris van de Volt-fractie en daarmee verantwoordelijk voor alle personeelsleden die voor de Volt-Kamerleden werkten. Ook luisteren we naar Sacha Muller, die ten tijde van de schorsing co-voorzitter was. Ze voerde met Laurens Dassen het gesprek met Gündogan waarin haar schorsing werd aangekondigd. Snel daarna vertrok ze met een burn-out. Ze is inmiddels kandidaat voor het Europees Parlement. Strijland werkt niet meer voor Volt.
De belangstelling voor deze zaak is verdampt: de media laten het afweten en namens Volt is alleen co-voorzitter Rob Keijsers aanwezig. Een aanwezige vertelt me dat hij ‘niets nieuws’ heeft gehoord. Dat klopt niet helemaal: we hebben ons tot dusver moeten behelpen met journalistieke stukken en losse verklaringen. Deze verhoren vinden echter plaats onder ede. We kunnen dus meer dan voorheen zeker zijn dat we de waarheid horen. Volt blijkt Strijland te hebben gewezen op de door haar getekende geheimhoudingsverklaring.
Jammer: die geldt in de rechtszaal niet.
De aanloop
De schorsing van Gündogan vindt plaats op 13 februari 2022, als Volt met een persbericht naar buiten komt. De zaak begint zeker een half jaar eerder, als de persoonlijk medewerker van Gündogan bij mensen binnen en buiten de fractie over haar klaagt. Strijland vindt achteraf dat ze had moeten ingrijpen: hij schendt actief de vertrouwensband die hij met Gündogan zou moeten hebben. Zijn klachten gaan niet over grensoverschrijdend gedrag, maar over de vraag of ze haar werk goed doet.
Er vindt in het najaar van 2021 een clash plaats tussen Gündogan en de medewerker. Hij gooit tijdens een telefoongesprek de hoorn op de haak. De rest van de fractie weet vanaf dat moment dat er een probleem is. Dassen informeert de co-voorzitters erover. Gündogan krijgt dat niet te horen, ook niet op een later moment. Strijland blijft een co-voorzitter informeren, want wat er op de fractie gebeurt kan ook de partij raken, zo is het idee. Dat er overleg over de zaak is, gaat aan Gündogan voorbij.
In een gesprek met Dassen en het partijbestuur hoort Strijland dat er meer spanningen zijn. Er is een aanvaring geweest tussen Dassen en Gündogan. Ook is haar relatie met Marieke Koekkoek – het derde Kamerlid – ‘niet goed’. Er zijn in die periode echter geen klachten. Er komt een verbetertraject met de medewerker en hoewel de relatie verbetert, wil Gündogan in januari 2022 – ongeveer een maand voor haar schorsing – toch van hem af. Hij doet niet wat ze hem vraagt. Die maand komt hij met zijn klacht.
Niet praten met Gündogan
Er is in de drie weken voor de schorsing veel overleg. Gündogan weet op dat moment nog van niets. Over de brief van de medewerker vindt ‘een verificatiegesprek’ plaats met Koekkoek. Toen is de afspraak gemaakt dat niemand dat te weten mocht komen. Alleen Dassen, Strijland en Bing – het ingehuurde onderzoeksbureau – weten dat Koekkoek dat gesprek heeft gevoerd. De week erna staan ‘verificatiegesprekken’ met drie anderen ingepland, maar dan is de schorsing al een feit.
Er is een ‘communicatiegroep’. Er zijn het hele weekend overleggen totdat Gündogan op zondagavond over haar schorsing wordt gebeld. Strijland praat mee, maar ook een deel van het bestuur en allerlei communicatiemensen. Het gaat over de verschillende scenario’s en de woordvoeringslijn. Zondagavond bellen Dassen en co-voorzitter Sacha Muller met Gündogan. Ze wil een adempauze van 24 uur. Strijland wil dat dat minstens wordt overwogen en dreigt anders op te stappen. Er wordt over gepraat, maar de adempauze komt er niet.
Strijland constateert dat er in de periode daarna informatie wordt gelekt en ‘strategisch geframed’. Er staat in NRC informatie die alleen in kleine kring bekend is, waaronder een e-mail van Strijland aan Dassen en Koekkoek. Er ontstaat een mediagevecht ’waarin het narratief leidend is’. NRC publiceert klachten over kwesties buiten de fractie of van voor de verkiezingen. Er staat dat een minderjarige stagiair door Gündogan op de billen is geslagen. Volt had geen minderjarige stagiairs. Strijland kan de verhalen niet plaatsen.
De co-voorzitter
Dan is het tijd voor het getuigenverhoor van Sacha Muller. Zij heeft in de periode voor de schorsing een vriendschappelijke relatie met Gündogan. Ze gaat weleens bij haar eten. Ze weet dat Gündogan wordt bedreigd. Muller weet in januari 2022 – een maand voor de schorsing – ook dat het intern niet soepel loopt. Muller wordt er ook door de persoonlijk medewerker van Gündogan op aangesproken. Ze laat het aan de fractie.
Al in december zegt Gündogan in een privésituatie tegen Muller dat ze het contract met haar persoonlijk medewerker niet wil verlengen. Hij voelt zich niet prettig in de werkrelatie, zegt Muller. Gündogan vindt dat hij disfunctioneert. Er zijn concrete incidenten. We horen er tijdens dit verhoor twee. Muller vertelt dat Gündogan in een fractievergadering heeft gezegd dat ze haar medewerker ‘in ieder geval niet slaat’. De medewerker vindt dat een nare opmerking. Hij klaagt er her en der over.
Na de kerst komt er een incident bij. Gündogan refereert aan haar medewerker met woorden in de trant van ‘gezellig met de meiden’. Het is een verwijzing naar zijn homoseksuele geaardheid en dat is de spreekwoordelijke druppel. De klachtenbrief wordt vervolgens niet met Muller besproken, want het is ‘een zaak van de fractie’. Muller zit nooit bij een overleg waar de inhoud van de klachten wordt besproken. Ze leest de brief pas nadat Gündogan al over de schorsing is geïnformeerd.
Veel overleg
Ook Muller vertelt dat er enorm veel overleg is: met Dassen, bestuursleden, de directeur van het partijbureau, de externe communicatieadviseur, de woordvoerder van de fractie en Strijland. De schorsing is ‘een besluit van de fractie in de vorm van Dassen’. Strijland zit erbij en uit bezwaren, maar gaat – volgens Muller – uiteindelijk mee in de gekozen lijn. Het bestuur is alleen ondersteunend, zegt Muller. De bestuursleden worden geconsulteerd, maar nemen geen besluiten. Dassen vraagt wel om hun steun.
De dag voor de schorsing hebben alleen Dassen en Strijland de klachtenbrief gelezen. Dat laat vooral zien hoe vertrouwelijk het was, denkt Muller. De berichten van Volt hebben het vervolgens over klachten en signalen in de meervoudsvorm. Er zijn meer mensen die willen praten, maar ze durven dat alleen als Gündogan niet meer op de fractie aanwezig is. Deze mensen hebben op dat moment dus nog geen melding gedaan. Muller bevestigt dat er één klacht is. Er zijn in de aanloop ook geen andere meldingen besproken.
Gündogan reageert zeer emotioneel op de schorsing en wil achterhalen wie hebben geklaagd en waarover. Volt gaat niet mee in haar verzoek de beslissing 24 uur uit te stellen. Dat is volgens de externe communicatieadviseur niet wenselijk omdat er mogelijk actie wordt ondernomen richting de klager. Gündogan noemt zijn naam meteen. Ze wil nog op vakantie gaan of zich ziek melden, maar dan blijft een schorsing noodzakelijk, zo concludeert Volt, want er blijft dan een formele machtsverhouding bestaan.
Het idee van de schorsing is dat er ruimte ontstaat voor mensen die te bang zijn om naar voren te treden. De persoonlijk medewerker moet eveneens beschermd worden. Gündogan zegt aan het einde van het verhoor dat Muller haar goed kende, wist van de verstoorde werkrelatie en van de bedreigingen. Die context is nooit meegenomen. Er is nooit een gesprek met haar geweest. Ze werd slechts met voldongen feiten geconfronteerd. Muller heeft het er zichtbaar moeilijk mee.
Een evaluatie
De conclusie van deze middag is daarmee de volgende. Het grensoverschrijdend gedrag van Gündogan werd onderbouwd met één klacht en deze werd ‘gevalideerd’ door Marieke Koekkoek. Met haar had Gündogan geen goede werkrelatie. Er waren vage aanwijzingen voor meer klachten, maar die waren er op het moment van de schorsing niet. De klachten gaan voor zover bekend allemaal over bejegening. Met Gündogan is nooit een gesprek gevoerd. Voor haar kwam de schorsing uit de lucht vallen.
Zelfs als de klachten van de persoonlijk medewerker ernstig en terecht zijn, is de gang van zaken dubieus. De medewerker heeft maandenlang kunnen roddelen en stoken, ook bij de partijtop, zonder dat daar iets aan werd gedaan. Dit was op zichzelf voldoende reden voor ontslag. Toen hij vervolgens met een klacht kwam, bracht niemand dit met elkaar in verband. Marieke Koekkoek speelde op de achtergrond een sleutelrol, maar dat mocht niet bekend worden. Ze weet dus zelf ook dat haar rol niet deugt.
Er was geen organisatorische scheiding tussen de fractie en de partij. Velen hebben meegepraat en werden zo medeplichtig aan de beslissing Gündogan te schorsen. De trein was gaan rijden en er was al snel geen weg meer terug. Nu Gündogan alle juridische registers heeft opengetrokken wijst iedereen naar Dassen, want hij is fractievoorzitter. Formeel klopt dat, maar moreel zijn alle betrokkenen allang failliet. Hier werden mensen die niet eens geklaagd hadden op voorhand belangrijker gevonden dan een Kamerlid. Zij was niet eens een gesprek waard.
Beeld: Rechtbank Amsterdam. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.