Politieke vernieuwing, hoe moet dat eigenlijk? Woensdagavond organiseren de wetenschappelijke bureau’s van D66 en GroenLinks een gesprek over vernieuwing en samenwerking in de politiek. De Vlaamse Groen-politicus Kristof Calvo is langsgekomen om zijn boek te promoten. De interesse was zelden zo beperkt. Op het hoogtepunt zijn er zeventien mensen, inclusief vier sprekers en ondergetekende. We voeren daarom een kringgesprek, maar ook dat blijkt lastig. De helft van de zaal zwijgt. 

Het Amsterdamse raadslid Jenneke van Pijpen (GroenLinks) vindt het leuk dat deze avond een samenwerking is tussen haar partij en D66. Dat is weer eens wat anders dan de PvdA. De ironie is niet te missen: deze avond wordt bekend dat een ledenreferendum van GroenLinks en PvdA massale steun heeft opgeleverd voor het plan gezamenlijk mee te doen aan de Europese verkiezingen. Daarmee zijn beide partijen hun laatste stukje eigen profiel op landelijk niveau kwijt. Van Pijpen is er niet erg enthousiast over, mild uitgedrukt. 

Er is nog een linkse prominent aanwezig: Frank van de Wolde, de voorman van Rood-Groen, de beweging die GroenLinks en de PvdA de afgelopen jaren heeft gestimuleerd samen te gaan werken. We horen Kristof Calvo zeggen dat hij deze progressief-linkse combinatie heel mooi vindt. Je combineert immers twee sterktes: het bestuurlijke van de PvdA en de radicale vergezichten van GroenLinks. In België is zo’n samenwerking ondenkbaar, want daar doen partijen uit het politieke midden aan ‘het narcisme van de kleine verschillen’. 

Interne verschillen 

Ariejan Korteweg is ook uitgenodigd, want ook hij heeft een boek geschreven. Vroeger, zo zegt Korteweg, hadden partijen vleugels die verschillend dachten en met elkaar in debat gingen. De PvdA had er meerdere. De sterkte van de partij was dat er intern debat was, plus gezamenlijkheid. Dit is precies wat mist bij GroenLinks-PvdA, denkt Van Pijpen. Is er met de innige samenwerking nog wel ruimte voor interne verschillen? Ze heeft zich de laatste tijd stilgehouden met haar kritiek, want ze wil de partij niet schaden. 

Noortje Thijssen, de wetenschappelijk directeur van GroenLinks, begint de samenwerking te bewieroken. Er is in korte tijd een verkiezingsprogramma geschreven en dat is heel uniek, houdt ze het gezelschap voor. Vroeger was GroenLinks erg gericht op het reduceren van CO2. Dat is urgent en belangrijk, maar de partij had minder oog voor hoe je mensen ‘mee kunt krijgen’. GroenLinks en PvdA versterken elkaar nu: klimaatbeleid is ook een vraagstuk over herverdeling. Dat is nu meer aan de oppervlakte gekomen. 

Thijssen is blij dat er zetels zijn gewonnen door GroenLinks-PvdA, maar zelfs als dat niet was gebeurd is de linkse samenwerking de moeite waard. Klimaatrechtvaardigheid is immers omhoog gekomen als nieuw thema. De buitenstaander denkt: het is moeilijk dit niet als onzin te betitelen, want bij de meet-ups van jaren geleden had Jesse Klaver het al over dit onderwerp. GroenLinks had de PvdA helemaal niet nodig om te zien dat belangrijkste vraag is wie het klimaatbeleid gaat betalen. 

Onrecht voor GroenLinks 

Van Pijpen vindt dat Thijssens interpretatie GroenLinks onrecht aandoet. GroenLinks was niet alleen groen, maar ook rood. De partij komt voort uit emancipatiebewegingen en was altijd linkser dan de PvdA. Calvo denkt dat de buitenwereld de verschillen tussen PvdA en GroenLinks sowieso niet meer kan zien, al is de achtergrond van de partijen anders. De ondertoon is duidelijk: misschien zijn er wel verschillen, maar ze zijn voor kiezers niet zo relevant meer omdat de belangrijkste breuklijnen zijn veranderd. 

De arbeidersklasse stemt niet meer links en komt niet meer terug. De fusie van GroenLinks met de PvdA verandert daar niks aan. Hoge inkomens stemmen massaal progressief en de rest van de samenleving rent massaal naar de PVV. Korteweg herinnert zich Joop den Uyl, die wilde dat arbeiders op vakantie kunnen. Dat kunnen ze nu. Als GroenLinks-PvdA veertig zetels wil halen, is de vraag waar die extra vijftien zetels vandaan moeten komen. Het antwoord ligt voor de hand. Moeten er dan niet andere registers opengetrokken worden? 

Die discussie slaat dood. In linkse gezelschappen blijft het moeilijk te praten over de simpele vraag wat Wilders te bieden heeft. Waarom het moeilijk is dit te bespreken, horen we van Afke Groen. Zij is wetenschappelijk directeur van D66 en heeft hier een boek over gelezen. Politiek debat gaat vaak niet meer zozeer over waarden, maar over de waarheid, vertelt ze. PVV-stemmers hebben een andere waarheid dan progressief links. Het blijkt moeilijk om mensen met een andere waarheid te respecteren.

Die vijftien extra zetels voor GroenLinks-PvdA zullen er dus wel niet komen. 

Beeld: panel met Noortje Thijssen, Kristof Calvo, Ariejan Korteweg en Afke Groen. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.