Elk politiek debat over kunst en cultuur gaat over geld
Kunst en cultuur zijn ontzettend belangrijk. Zo belangrijk, dat ze in de verkiezingscampagne nauwelijks een rol spelen. Daar moet woensdagmiddag verandering in komen in Utrecht, waar in Tivoli/Vredenburg het Collectieve Creatieve Cultuurdebat plaatsvindt. Of dit het gewenste effect heeft laat zich enigszins raden: cultuur kampt met desinteresse van het grote publiek en daar doe je weinig aan.
Bij de uitnodiging lezen we niet wie er aan dit debat deelnemen. Dat is natuurlijk een alarmbel: de organisatoren weten kennelijk niet goed wie er mee zullen doen, zitten nog op toezeggingen te wachten of hebben alleen namen in petto die het grote publiek niets zeggen. Dit blijkt ook het geval: alle partijen die wellicht kritisch zijn over kunst- en cultuur, met name op de uiterste rechterflank, schitteren van afwezigheid.
Er zijn hier slechts twee verkiesbare kandidaten: D66 stuurt Jan Paternotte (nr. 2) en GroenLinks-PvdA Mohammed Mohandis (nr. 11). Misschien dat Pim van Strien (VVD, nr. 34) de Tweede Kamer ook haalt, maar hij blijkt verhinderd. De rest van de kandidaten is kansloos: het CDA stuurt Hanneke Steen (nr. 9) en de PvdD Frank de Gram (nr. 25). De SP stuurt scheidend Kamerlid Peter Kwint.
Vraagt u zichzelf gerust nog eens af hoe belangrijk politieke partijen kunst en cultuur vinden.
Gunay Uslu
De middag heeft een opvallende start. Een uur voor het debat is er een interview met scheidend staatssecretaris Gunay Uslu (D66). Ze komt vertellen wat ze heeft bereikt. Een ingewikkeld onderwerp, want Rutte-IV zat op drie dagen na slechts anderhalf jaar. Sindsdien is het demissionair en kan de staatssecretaris eigenlijk niets doen, zo geeft ze zelf toe. Ze zit op de winkel te passen.
Er is een abrupt einde gekomen aan Uslu’s rol en dat vindt de sector jammer, zo lijkt het. In de zaal wordt meerdere keren gezegd dat Uslu hart voor cultuur heeft. Ze vertelt zelf dat ze ontzettend vaak naar culturele instellingen is geweest. De leek kan niet ontwaren wat precies haar erfenis is, behalve de gedachte dat het leuk is als de bewindspersoon die over cultuur gaat er ook van houdt.
Tijdens dit interview horen we meteen het belangrijkste probleem van de culturele sector: een gebrek aan geld. Uslu wijst de zaal er fijntjes op dat geen enkele partij extra geld reserveert. Ze hoopt dat die vraag straks aan de kandidaat-Kamerleden zal worden gesteld. Instemmende blikken.
Meer geld vragen
Dan begint het debat. We horen weer de financiële zorgen. Een mooi voorbeeld is de discussie over fair pay: kunstenaars moeten een eerlijke beloning krijgen voor hun werk. Daar wordt al werk van gemaakt, maar er zijn zorgen. Als kunstenaars niet meer worden uitgebuit, zijn de budgetten sneller op en dat zou invloed kunnen hebben op de grootte van het aanbod. En dus op de hoeveelheid werk.
We zien hetzelfde fenomeen bij een discussie over cultuur in de regio. Sinds de opmars van BBB is er meer dan ooit een verlangen naar spreiding van culturele instellingen over het land. Het probleem laat zich raden: als je ondertussen het budget gelijk houdt, moeten er instellingen in de Randstad dicht. Als je wilt spreiden en niets wilt sluiten, moet het budget omhoog.
We horen meerdere keren dat het honderd miljoen kost om het geld via allerlei regelingen over de cultuursector te verdelen. Er volgt wat gezucht en gesteun dat dit toch wel een hoop geld is, maar we horen van niemand een serieus plan om iets aan deze bureaucratie te doen.
Vrijblijvendheid
Er is een andere oplossing: kunstenaars kunnen helpen maatschappelijke problemen op te lossen, omdat zij vaak zo’n vernieuwende, originele blik hebben. Hier kunnen twee vliegen in een klap worden geslagen: maatschappelijke problemen kunnen worden opgelost en er komt meer geld vrij voor kunst en cultuur, want dan gaan andere ministeries dan OC&W de kunstenaars betalen.
Er bestaat al zo’n initiatief onder de naam Sociaal Creatieve Raad. Niemand durft er een negatief woord over te spreken, maar veel meer dan aanmoedigingen om deze vaker in te zetten zijn er niet. Dat is ook niet zo gek: niemand wil ambtelijke processen bureaucratischer en langdradiger maken en dus haalt iedereen het wel uit zijn hoofd deze hulp van kunstenaars een minder vrijblijvend – lees: verplichtend – karakter te geven.
Het blijft afwachten of het budget via deze nieuwe weg zal stijgen. Het is heel ingewikkeld, zo horen we, want dan moeten ministeries met elkaar gaan samenwerken en dat kunnen ze niet.
Iets zegt ons dat het budget niet omhoog zal gaan.
Beeld: Scherm in Tivoli/Vredenburg. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.