JA21 organiseerde onlangs een verkiezingsbijeenkomst in Zaandam. De opkomst was redelijk: er waren zeker veertig aanwezigen. Er is altijd iets geks met dit soort rechts radicale gezelschappen: ze bestaan vrijwel geheel uit mannen. Zo ook bij JA21: er waren weliswaar meerdere vrouwelijke sprekers, maar in de zaal was meer dan tachtig procent van de toehoorders man. Het geeft vrouwen in deze politieke hoek een bijzondere status en uitstraling. 

Een mooie reden om eens naar vrouwen in de rechts radicale hoek te kijken, zal onderzoeker Eviane Leidig hebben gedacht. In haar boek The women of the far right onderzoekt ze vrouwen die op sociale media rechts radicale standpunten uitdragen, met name via eigen YouTube- en Instagram-kanalen, en daar een miljoenenpubliek mee bereiken. Namen zijn Rebecca Hargraves, Lauren Chen en Ayla Stewart. Er staat ook een Nederlandse vrouw in het boek: Eva Vlaardingerbroek. Over haar later meer. 

Deze vrouwelijke influencers zijn interessant omdat ze met hun eigen kanalen een maatschappelijke en politieke agenda pushen die zou moeten leiden tot een rechts radicale maatschappij, schrijft Leidig. Hun werk is belangrijk omdat ze radicaal rechtse standpunten normaliseren, legitimeren en een acceptabelere uitstraling geven. Ze hebben een brede aantrekkingskracht omdat kijkers ze kunnen ervaren als vriendinnen die ze in hun dagelijks leven kunnen tegenkomen. 

Toegankelijk en authentiek 

De video’s van deze vrouwen moeten vooral toegankelijk en authentiek zijn om effectief te kunnen zijn. Banale, alledaagse conversaties op YouTube zijn een beproefde manier om radicaal rechtse propaganda te verspreiden. De video’s passen regelmatig bij bestaande genres zoals zelfhulp, kookrubrieken en cosmeticatips. Dit maakt dat ze in principe een breed publiek kunnen aanspreken. Ondertussen worden de grenzen tussen normale en extremistische standpunten continu opgerekt. 

Deze vrouwen zijn tegen modern feminisme en tegen wat ze social justice warriors noemen. Ze bepleiten Westers nationalisme en associëren dat met witte bewoners. Etniciteit is voor hen een bepalende eigenschap en ze spreken zich uit tegen het mengen van rassen. Naast white supremacy komt antisemitisme in hun video’s voor. Voor deze vrouwen is er een glijdende schaal tussen al deze ideeën uit de alt right scene en het label dat ze zelf liever gebruiken: conservatisme. Het spectrum is breed. 

De ideeën van deze vrouwen verspreiden zich via algoritmes, zodat kijkers al snel in een web van soortgelijke video’s terecht komen en worden gewezen op uiteenlopende producten die ze binnen de community kunnen aanschaffen. Toch zijn de gloriedagen wel voorbij: contentmoderatie maakt dat veel accounts worden gesloten of niet meer in zoekresultaten terugkomen. Zo drijven sociale media deze vrouwen naar alternatieven zoals Telegram en Parler. Hun zichtbaarheid neemt daar al snel af. 

Moeder die kookt 

Dit boek staat vol voorbeelden hoe deze vrouwen hun boodschappen aan een breed publiek verkopen en ze acceptabel proberen te maken. Het is vaak lastig onderscheid maken tussen conservatisme waarbij vrouwen de moederrol op zich nemen en van koken en cosmetica houden, en radicaal rechts waar het essentieel is dat vrouwen zich aan hun vrouwelijke taak wijden en voor nakomelingen zorgen omdat anders de Westerse wereld aan ‘omvolking’ ten onder gaat.  

Radicaal rechts is een mondiaal fenomeen geworden en zo bevat dit boek ook twee pagina’s over Eva Vlaardingerbroek. Ze heeft weliswaar geen kookrubriek op YouTube, maar is zeker wel influencer met enorm veel media-optredens, met name online. In Nederland zagen we haar bijvoorbeeld bij de boerenprotesten. Ze komt vooral op Zweedse, Britse en Amerikaanse platforms aan bod. Ze moet wel, want na haar vroegtijdig beëindigde carrière als wetenschapper en politica heeft ze maar weinig andere opties. 

Vlaardingerbroek is niet de enige voor wie landsgrenzen niet meer bestaan, geheel tegenstrijdig met haar eigen ideologie, net als de spanning tussen al dit vrouwelijk ondernemerschap en pleidooien om een traditionele vrouw te zijn die aan de zijde van haar man staat en voor nakomelingen zorgt. Hypocrisie is vrouwen op de radicaal rechtse flank niet vreemd, want de kassa moet blijven rinkelen. Dat laatste past dan weer wel bij hun rechtse ideologie, al illustreren ze tegelijk het type vrouw waar ze zelf voor waarschuwen.

Beeld: Boek van Eviane Leidig.  

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.