Het CIDI-debat toont de chaos op de rechterflank
Het is een traditie: voor de Tweede Kamerverkiezingen organiseert het CIDI een debat over het Midden-Oosten. Twaalf partijen komen donderdagavond naar de Rode Hoed om te praten over de oorlog tussen Israël en Hamas, de rol van Iran, vluchtelingen en opkomend antisemitisme. Geerten Waling mag modereren en grapt dat toen hij deze klus aannam het niet zo’n relevant debat leek te zijn. Dat is helemaal veranderd, maar de zaal zit desondanks verre van vol, zelfs nu het balkon is afgesloten.
Kritiek op Israël is dezer dagen op de rechterflank afwezig. Mocht u daaraan twijfelen, moet u gewoon even naar de kandidaten van SGP en PVV luisteren. Diederik van Dijk (SGP, no.2) komt met een tekst uit de Talmoed en meldt dat zijn partij pal voor Israël staat, dat antizionisme antisemitisme is en dat de Nederlandse ambassade van Tel Aviv naar Jeruzalem moet verhuizen. Marjolein Faber(PVV, no.7) laat er geen twijfel over bestaan dat ook de PVV de kant van Israël kiest.
JA21 kan natuurlijk niet achterblijven. Annabel Nanninga (no.2) meldt dat Israël de enige democratie in het Midden-Oosten is en dat het land zich moet kunnen verdedigen. Waar Ruben Brekelmans (VVD, no.6) een tweestaten-oplossing bepleit en zegt dat er simpelweg geen alternatief is, vindt Nanninga het wel ‘even klaar’ nu dat al zo lang niet lukt. Faber vindt dat Israël zelf moet bepalen of er een tweestaten-oplossing komt. Ze denkt echter dat er al een land voor de Palestijnen bestaat: Jordanië.
Rechtse overstaps
Het CIDI-debat is de ideale locatie om te zien hoe rechts Nederland er voor de verkiezingen bij ligt. De situatie laat zich met één woord beschrijven: chaotisch. Dat begint al bij binnenkomst in de Rode Hoed. Hier tref ik Sytse de Jong, de uiterst vriendelijke beleidsmedewerker van Tweede Kamerlid Nicki Pouw. De Jong was jarenlang wethouder voor de SGP, vertrok naar FvD, ging mee naar JA21 en is onlangs met Pouw overgestapt naar BBB.
De Jong is niet de enige. Bob van Pareren zit in de zaal. Hij was senator van JA21 en is nu waterschapsbestuurder van BBB. In de zaal zit ook een beleidsmedewerker die voor de Kamerfractie van JA21 werkte. Hij zat prominent in video’s van de – toen nog op te richten – jongerenclub. Hij is inmiddels met de twee Kamerleden naar BBB verhuisd. Hier zouden de wenkbrauwen al moeten fronsen: zou hij even overtuigd zijn van de overstap als zij? Vast niet, maar de schoorsteen moet roken.
De nieuwbakken BBB’ers zitten vanavond op steenworp afstand van hun ex-partijgenoten. JA21 heeft wat mensen opgetrommeld. We zien onder andere de kersverse senator Ruben Baumgarten, Tweede Kamerkandidaat Simon Ceulemans (no.3) en de voorzitter van de jongerenclub. Ook hier gefronste wenkbrauwen: alleen Nanninga heeft een rol op het podium, dus misschien kan de rest van de zieltogende partij gaan flyeren? Elke stem is hard nodig.
Stabiele meningen
Of de aanwezigen in de zaal nou bij JA21 zitten of zaten, ze hebben grosso modo dezelfde mening over Israël. Er is wel wat variatie, maar ze vinden allemaal dat Israël de enige democratie in het Midden-Oosten is, dat het land zich mag verdedigen en dat Nederland Israël sowieso moet steunen. De overstap naar BBB heeft geen enkele relatie met dit onderwerp. De partijaffiliatie is gewijzigd, de standpunten over het Midden-Oosten niet.
Op het podium zie je dan iets geks. BBB heeft deze avond officier Gijs Tuinman (no.3) gestuurd. Hij is onderscheiden met de Militaire Willemsorde. Zo’n onderscheiding kan in rechtse kringen altijd op bewondering rekenen, maar dat geldt zeker niet voor zijn optreden in de Rode Hoed. Tuinman zegt in zijn openingsbijdrage dat er een breed gedragen visie op het conflict moet komen. Dat is in rechtse kringen natuurlijk onaanvaardbaar: ze weten daar allang hoe het zit.
Tuinman ijsbeert over het podium, beantwoordt vragen niet, denkt dat er geen snelle quick wins zijn en vindt dat je je gezonde verstand moet gebruiken. Dat klinkt voor veel mensen helemaal niet gek, want natuurlijk is het conflict niet makkelijk op te lossen. Dit is alleen niet de positie van mensen die voorheen bij JA21 zaten, want zij willen steun voor Israël en geen gezeur over de huidige militaire acties. Dat is deze avond niet het verhaal van Tuinman.
Ongemakkelijke avond
Dan is er Nieuw Sociaal Contract (NSC). Caspar Veldkamp (no.4) is oud-ambassadeur in Israël en is kundiger dan zo ongeveer iedereen in dit panel. Die kennis komt niet erg uit de verf, want hij moet – ook naar eigen zeggen – wennen aan het geven van korte quotes. Toch horen rechtse mensen hem uitspraken doen die ze bevallen: hij is blij dat het bestaan van Israël in het panel niet ter discussie staat en is verontwaardigd dat de Iraanse Revolutionaire Garde niet op de terreurlijst is geplaatst. Dat laatste vindt trouwens iedereen.
Veldkamp vindt dat er veel meer moet gebeuren tegen oprukkend antisemitisme, vindt het onacceptabel dat het Nieuw Israëlitisch Weekblad (NIW) tegenwoordig in een witte envelop moet worden bezorgd en somt nog wat andere voorbeelden op. Uniek zijn die standpunten niet, maar Veldkamp spreekt met autoriteit en vol overtuiging. NSC is veel gematigder en genuanceerder dan de rechterflank, maar heeft deze avond tegelijk een helderder pro-Israël standpunt dan BBB. Tuinman is amper te volgen.
Het gaat met JA21 niet lekker, zowel inhoudelijk, persoonlijk als electoraal. Logisch dat politici er weg wilden. De vraag was waar ze naartoe moesten. De belangrijkste gezichten – Nicki Pouw en Derk Jan Eppink – kozen BBB, maar het heeft er deze avond alle schijn van dat die keuze de verkeerde was. BBB heeft op Israël helemaal geen verhaal, Tuinman lijkt totaal verkeerd gecast en BBB daalt in de peilingen. Het centrumrechtse NSC lijkt voor mensen die Israël steunen een beter alternatief, ook als je Veldkamp te genuanceerd vindt.
Een peiling
Aan het einde van de avond mogen de aanwezigen laten weten waar ze op zouden stemmen. Nanninga’s inspanningen worden beloond: met 18% staat JA21 op de eerste plaats. De partij twittert het, maar zegt er niet bij dat partijleden naar het debat waren gestuurd en dat de zaal niet vol zat. Wat de uitslag zegt is een raadsel, want de SGP haalt 12%, hetgeen laat zien dat de peiling door een hele specifieke groep is ingevuld.
Zo levert deze avond voor het eerst in tijden weer eens goed nieuws op voor JA21. Dat is logisch: van de partijen die pal voor Israël staan zijn de alternatieven – PVV en SGP – voor velen geen optie. Voor niet-kerkelijken is de SGP dat per definitie niet. De PVV vast wel, maar niet als je naar Marjolein Faber hebt geluisterd. Opeens is Annabel Nanninga de meest aanvaardbare kandidaat. Dat er niets over antisemitisme in het JA21-verkiezingsprogramma staat, maakt niet uit.
Dat is de overstappers naar BBB ongetwijfeld ook opgevallen.
Beeld: Gijs Tuinman ijsbeert over het podium. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.