Boek over Caroline van der Plas had haast, want ze is alweer op haar retour
Het is vast fijn biograaf te zijn van politici als Joop den Uyl of Ruud Lubbers: je hebt dan alle tijd voor onderzoek en schrijfwerk. Leonard Ornstein bijvoorbeeld: hij werkt al zestien jaar aan een biografie over Pim Fortuyn. Volgend jaar moet het boek uitkomen, maar als het wat later wordt vindt eigenlijk niemand dat erg: we kunnen ons Fortuyn na al die jaren nog steeds levendig herinneren. Zijn erfenis is belangrijk en dus is Ornsteins boek op voorhand een klassieker. Neem de tijd, Leonard.
Hoe anders is dat als je een biografie schrijft van een politica die elk moment uit de gratie kan raken waarna iedereen zich zal afvragen waarom ze überhaupt een biografie heeft gekregen. AD-journaliste Marcia Nieuwenhuis schreef een boek over Caroline van der Plas. Het is een haastklus geworden omdat er opeens vervroegde verkiezingen aan kwamen en het boek op tijd in de winkels moest liggen. De publicatie is zelfs een week vervroegd.
Nieuwenhuis schrijft het niet op, maar misschien was dit wel het enige moment dat ze een biografie van Van der Plas kon uitbrengen. Het leek al snel na de start van Van der Plas’ politieke loopbaan logisch om aan een biografie te beginnen. Aanvankelijk viel Nieuwenhuis met haar neus in de boter: BBB werd in maart de grootste partij. Inmiddels kunnen we behoorlijk twijfelen aan de relevantie van Van der Plas. BBB is niet meer de eerste, maar de vijfde partij van Nederland.
En dan nu Omtzigt
Populariteit komt en gaat en dat proces gaat bij Van der Plas wel erg snel. In maart had nog niemand in Nederland van Nieuw Sociaal Contract gehoord, maar inmiddels heeft BBB ongelofelijk veel last van deze nieuwe concurrent. Beide partijen trekken globaal dezelfde kiezersgroep en dan is Omtzigt in het voordeel: ervarener, degelijker, bestuurlijker en competenter dan Van der Plas. Verhip: bij het RTL-debat van komende week zien we de BBB-voorvrouw al niet meer. Omtzigt wel.
Van der Plas kwam met de trekker naar Den Haag en Nieuwenhuis beschrijft deze gebeurtenis in haar boek. De titel Met de trekker naar de macht refereert er zelfs aan en dat is niet voor niets: door haar opvallende verschijning was Van der Plas al snel de lieveling van de media. Dan komt de populariteit meestal vanzelf. We weten dat de media sinds Fortuyn extreem bang zijn om populistische politici onvoldoende aandacht te geven. Het gevolg: Van der Plas aan de ene na de andere talkshowtafel.
Talkshows zijn allang geen journalistiek meer, maar een vorm van amusement. Sommige onderwerpen passen er beter dan andere. Persoonlijke verhalen staan altijd op één en heel toevallig praat Van der Plas daar heel graag over. We hebben in korte tijd ontzettend veel over haar persoonlijke leven geleerd, van haar jeugd tot aan haar carrière en haar overleden man. Ze heeft er ook zelf een boek over uitgebracht. Het is dus lastig voor Nieuwenhuis om echt met iets nieuws te komen.
Meer balans
Nieuwenhuis vertelt deels verhalen die we al kenden. De waarde ervan is dat ze dat doet als onafhankelijke observator. Dat is nuttig, want anders krijgen we alleen een selectie van hoe Van der Plas zichzelf graag presenteert. De halve waarheid dus. Met de trekker naar de macht brengt daar balans in aan. Ook anderen komen over Van der Plas aan het woord, zowel persoonlijke bekenden als wetenschappers die Van der Plas en haar partij wat breder duiden.
Is Van der Plas wel zo’n open boek, vraagt Nieuwenhuis zich af. Dat is ze niet: over haar vechtscheiding wil ze het niet hebben en ze heeft Nieuwenhuis gevraagd er ook niet over te schrijven. Nieuwenhuis doet dat toch: we lezen over Van der Plas’ ex-man die zijn kinderen niet meer ziet. Hoe dit verhaal precies in elkaar zit komen we echter niet te weten. Nieuwenhuis vertelt het verhaal vanuit het perspectief van de ex-man, maar wie er schuld heeft blijft onduidelijk. Er was haast.
Er is echter een belangrijker onderwerp, namelijk de relatie tussen BBB en communicatiebureau Remarkable dat aan de wieg van de partij stond. Er was enige verstrengeling, want als je in de beginjaren bij de webshop van BBB bestelde kwam het geld op de rekening van Remarkable te staan. Niet transparant en ongewenst. Het bureau profiteerde van de oprichting van de partij, zo vertelt een van de oprichters in het boek, maar hoe dat precies zat, blijft onduidelijk. Piet Lekkerkerk schreef er eveneens al een weergaloos stuk over.
Hoe verder?
Zo legt dit boek een aantal stukjes van de puzzel die Van der Plas heet, maar het blijft voor een totale analyse simpelweg te vroeg. Zelfs de titel laat dit probleem zien: Van der Plas kwam inderdaad ‘met de trekker’, maar of ze ook echt meer macht gaat verwerven blijft afwachten. Er is een forse Eerste Kamerfractie en BBB neemt deel aan de coalitie in tien provincies, maar het vraagteken is en blijft hoe toekomstbestendig de club is nu veel kiezers alweer zijn afgehaakt.
Daar kan Nieuwenhuis per definitie niets over zeggen, maar laten we toch even speculeren. Vorige week stapte een Kamerkandidaat op vanwege talloze anonieme haattweets. Het heeft er alle schijn van dat BBB hem niet doorzaagde op zijn standpunten. We zagen eerder ook al personele problemen in Zuid-Holland, Flevoland en Groningen. Ondertussen loopt de populariteit van BBB terug door de komst van NSC. De uitslag van maart lijkt een eenmalige populariteitspiek te zijn geweest.
Als de uitslag in november tegenvalt, roept Van der Plas ongetwijfeld dat er een mooie basis voor BBB is gelegd. Toch is de glans er wel vanaf. De interne macht zal verschuiven naar de oppermachtige Eerste Kamerfractie en Statenfracties als in Drenthe en Overijssel, waar zonder BBB helemaal niets te bereiken valt. Daar worden de resultaten voor het platteland binnengehaald, niet door de vrouw die continu in talkshows over haar privéleven vertelt. Of ze een blijvertje is, staat nog te bezien. Logisch dat Nieuwenhuis haast had.
Ook al doen sommige media anders voorkomen: Van der Plas is nog lang geen Fortuyn.
Beeld: Caroline van der Plas bij de presentatie van het verkiezingsprogramma in vijf streektalen aan Wim Daniëls, januari 2021. Er waren nog maar nauwelijks media bij. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.