De oude vriendenkliek blijft voorlopig de baas bij Volt
‘Dit is een kantoorcomplex, de natuurlijke habitat van Volt,’ zegt een partijlid sarcastisch. Het is zaterdag en we zijn in ZZIIN, een afgetrapt congrescentrum in de betonnen hoogbouw van Den Haag Centraal. Hier congresseert Volt om beslissingen te nemen over het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer, plus de lijsttrekker voor het Europees Parlement. Het congres is uitverkocht, zegt een partijmedewerker, maar hele rijen stoelen blijven leeg.
Deze ‘superzaterdag’ worden meerdere partijcongressen gehouden. CDA, SP, VVD en Volt congresseren. BBB houdt een bijeenkomst op een kermis. Het gevolg laat zich enigszins raden: partijen mogen blij zijn als er journalistieke aandacht is. BBB, CDA en VVD lijken het meest interessant, SP en Volt het minst. Een journalist meldt dat het congres ‘zeker géén artikel’ op gaat leveren en dat een vermelding op de verkiezingsblog het maximaal haalbare is. Een andere redactie stuurt een stagiair.
Er is dan ook weinig nieuws. De leden stellen het verkiezingsprogramma vast en er zijn presentaties van de kandidaat-Kamerleden. De leden stemmen over de lijstvolgorde zonder dat dat leidt tot wijzigingen. Dat is niet verrassend, briest een van de leden, want de stemprocedure maakt wijzigingen sowieso onwaarschijnlijk. Eigenlijk gaat het congres aan de vooravond van de Tweede Kamerverkiezingen simpelweg over iets heel anders: de verkiezing van de Europese lijsttrekker.
Boze leden
Op Workplace – een soort Volt-intranet – wordt al dagen gediscussieerd over de selectie van de Europese voorman of voorvrouw. De kandidatencommissie heeft drie mensen uitgeroepen tot kandidaat: Reinier van Lanschot, oud-voorzitter van Volt Europa, Anouk Ooms, eveneens oud-bestuurslid van Volt Europa en Juliet Broersen, fractievoorzitter in Amsterdam. De leden van Volt moeten tussen deze drie kandidaten kiezen, maar er zijn procedurele bezwaren.
Er solliciteerden ruim vijftien mensen voor het lijsttrekkerschap en nog niet de helft werd voor een gesprek uitgenodigd. De rest werd op basis van onder andere de sollicitatiebrief afgewezen. Het is onduidelijk hoe dat kan: in zo’n brief zal elke kandidaat geschreven hebben dat men de EU belangrijk vindt, het Europees Parlement meer macht wil geven, vluchtelingen ruimhartig wil opvangen en het klimaatprobleem wil oplossen. Hoe dan te selecteren?
Van minstens één kandidaat is de afwijzing aantoonbaar dubieus: Alexandra Pouwels kandideerde zich publiekelijk en lijkt geschikt: ze is ambtenaar bij het Europees Parlement en kent die omgeving dus goed. Ze blijkt niet de enige kandidaat die ontevreden is. Dit leidt tot het voorstel om de procedure opnieuw te doen en dus vandaag geen lijsttrekker te kiezen. Leden stemmen in dat er over dit voorstel wordt gestemd, waarna ze het met een ruime meerderheid in de prullenbak gooien.
Procedureel gedoe
De natuurlijke habitat van Volt is een wereld vol procedures en regels. De kandidatencommissie heeft haar werk volgens de regels gedaan en er is sowieso geen verplichting om alle kandidaten te spreken. Het betreft een vertrouwelijk proces, dus de commissie kan niet uitgebreid ingaan op de individuele afwijzingen en moet zich beperken tot een algemene uitleg. Publiekelijk over personen praten is sowieso buiten de orde en zo komt er op voorhand geen echte verantwoording.
Partijbestuurders vinden dat het proces niet opnieuw kan, want daar is onvoldoende tijd voor. Zo’n stap zal een enorme organisatorische druk veroorzaken. De leden van de kandidatencommissie kunnen ‘een burn-out’ krijgen, zegt een aanwezige bezorgd. Volt is een ledendemocratie en dus mogen de leden zelf besluiten hoe het verder gaat. Ze volgen de redenering van de partijtop. Het blijft een raadsel waarom het onmogelijk is met nog geen twintig kandidaten een gesprek van een uur te voeren.
Dit is vooral gek omdat er helemaal geen haast is. De kandidatenlijst voor de Tweede Kamer kan niet wachten, het lijsttrekkerschap voor het Europees Parlement wel. De kandidaatstelling is pas over precies zeven maanden. De reden lijkt te zijn dat Volt alle landelijke lijsttrekkers op het Europese congres in Parijs wil presenteren. Dat congres is echter pas over twee maanden en daar waren bij vorige edities behalve ondergetekende geen Nederlandse journalisten aanwezig. Waarom dan die haast?
Vragenronde
De gang van zaken roept nog eens extra vragen op omdat de kandidaten die wel geselecteerd zijn een zwakke indruk maken. Van Lanschot houdt ons een toekomstbeeld voor waarbij in 2039 energie helemaal groen is en je vanaf Den Haag CS een snelle trein naar Kiev neemt, waar homo’s hand in hand lopen en de uitslag van de eerste echte Europese verkiezingen wordt gevierd. Je vraagt je af of Van Lanschot enig idee heeft hoe progressief Oost-Europa na twintig jaar EU-lidmaatschap is.
Broersen klaagt dat er veel mannen in het Europees Parlement zitten. Ze wil dat de EU vluchtelingen over de lidstaten gaat spreiden. Het ontgaat haar – en de zaal – dat dit idee al vele jaren rondgaat, maar dat de lidstaten dit niet willen. Broersen krijgt het verwijt dat ze al na anderhalf jaar weg wil uit Amsterdam. Ze vertelt dat ze haar ervaring in Brussel wil inzetten. Het miskent dat een gemeenteraad onvergelijkbaar is met de wetgevingsmachine die Europees Parlement heet.
Ooms is ook erg met vluchtelingen bezig en wil er anders naar kijken: je moet de redenen wegnemen waarom mensen vluchten. Klinkt goed, maar dat perspectief is natuurlijk niet nieuw. Desondanks maakt Ooms de beste indruk: ze weet in welke parlementaire commissie ze wil zitten en ze is jurist: niet onhandig als je werk bestaat uit het maken van wetten. Ze suggereert bovendien niet, zoals Van Lanschot, dat ze voor een verenigd Europa gaat zorgen. Dat kan sowieso niet vanuit het Europees Parlement.
De vriendenkliek
Het vreemdst aan deze lijsttrekkersstrijd is dat het Broersen wordt verweten dat ze de Amsterdamse gemeenteraad wil verlaten, terwijl Ooms en Van Lanschot het Europees bestuur al verlaten hebben om zichzelf te kunnen kandideren. Niemand maakt er woorden aan vuil dat hier – meer dan bij Broersen – privé-belangen voor partijbelangen gingen. We horen geen evaluatie van het werk van beide oud-bestuurders, terwijl in het eerste bestuur waar Van Lanschot in zat, problemen waren.
De leden kiezen tegen hun eigen pariteitswensen in voor Van Lanschot. Dat is logisch, want hij was in 2019 ook al lijsttrekker en deed het toen niet slecht. Toch is het ongemakkelijk. Topfuncties bij Volt zijn al langer in handen van een klein vriendennetwerk dat al vanaf het begin actief is. Ooit was dit een vijftal, nu is er nog een drietal over, maar hun tentakels reiken ver: Van Lanschot bestiert straks de Europese fractie, Dassen de Tweede Kamerfractie en Jason Halbgewachs het partijkantoor.
Van Lanschot begint op te sommen waar Volt mogelijk mee gaat doen aan de Europese verkiezingen. Er moet veel gebeuren, zegt hij. Eigenlijk steekt hij zijn handen niet in het vuur voor de deelname in heel wat EU-landen. Sommige noemt hij helemaal niet. Zo zou het definitieve lijstje landen waar Volt meedoet weleens kort kunnen zijn. Wie moest eigenlijk regelen dat al die landen er klaar voor waren? Oh ja, dat was de Europees voorzitter die vertrok omdat hij in Nederland lijsttrekker wilde worden.
Met zulke vrienden heeft een Europese partij geen vijanden meer nodig.
Beeld: Reinier van Lanschot. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.