Het is crisis bij JA21 en dus mocht Joost Eerdmans tekst en uitleg komen geven bij Humberto. Zes prominente partijleden zijn vertrokken met klachten over de ondemocratische organisatie en het baantjescircuit waar vooral Annabel Nanninga van lijkt te profiteren. Eerdmans mocht de mistmachine aanzetten, geholpen door de oppervlakkige kennis, beperkte voorbereiding en ontbrekende analyse van de redactie. Wat is er nou eigenlijk aan de hand? 

Eerdmans meldt bij Humberto dat de weglopers teleurgesteld zijn in JA21. Dat is volgens hem niets uitzonderlijks. Er was geen goede ‘fit’, ze zaten niet ‘op dezelfde golflengte’ en niet ‘in dezelfde film’. Het is eigenlijk een opluchting voor iedereen dat ze weg zijn, ook voor henzelf. Humberto Tan vraagt helaas niet wat dan precies het verschil in golflengtes was, waarom ze eerst kennelijk wel in dezelfde film zaten en waarom dat nu opeens anders is. Wat is er veranderd? 

JA21 focust dolgraag op deze zes weglopers. Dan vergeet u namelijk dat de ex-fractievoorzitter in Drenthe in stilte de benen nam, dat de vrijwilligerscoördinator van de provinciale campagne weg is, dat vrijwilligers er de brui aan willen geven, dat een oud-bestuurslid – die bekend staat als goede vriend van Nanninga – het allemaal niet meer kon aanzien en dat de fractievoorzitter in Zuid-Holland uit onvrede zijn taak heeft overgedragen. De leegloop is al een tijdje aan de gang.

Mistgordijnen

De top van JA21 trekt graag mistgordijnen op. De weglopers van afgelopen week zouden rancuneus zijn, bezig met baantjes en wilden allerlei functies opeisen. De betrokkenen ontkennen dat. Er is echt niets aan de hand, suggereert Eerdmans als het bij Humberto gaat over de vertrekkende Kamerleden Nicki Pouw en Derk Jan Eppink. Er gaan ontzettend veel Kamerleden weg, dus dit is niets bijzonders. JA21 staat stabiel op drie zetels, dus de toekomst ziet er prima uit. 

Kritische vraaggesprekken in talkshows zijn een zeldzaamheid en dat geldt ook voor Humberto. Eerdmans en Nanninga beweren al sinds de start het constructieve geluid op rechts te zijn. JA21 heeft realistische ideeën en is daarmee de enige hoop op een rechtse regering. Eerst even dat laatste: wat is het bestaansrecht van deze partij bij drie zetels? Iedereen weet dat JA21 niet aan bod komt bij welke coalitie dan ook, want de partij is te klein en getalsmatig nooit nodig. 

Dan de realistische voorstellen. JA21 wil de positie innemen van Forum van begin 2019: tussen VVD en PVV. De VVD belooft allerlei dingen die er toch niet komen, zoals minder asielzoekers. De PVV roept wel goede dingen, maar realiseert ze niet omdat de partij door anderen wordt uitgesloten. Daar heeft JA21 gelukkig geen last van, zo is de suggestie. Waarom stelt niemand de vraag of dat geen kwestie van tijd is? Als andere partijen het beginselprogramma lezen zijn Eerdmans en Nanninga geen optie meer.

Waar JA21 staat

Een toekomstgerichte partij ontwikkelt een eigen visie. Helemaal conform de PR van JA21 zouden de eigen voorstellen haalbaar moeten zijn. Nanninga laat echter zien dat ze op het kernthema migratie elementaire kennis ontbeert en daarom niet in staat is realistische voorstellen te produceren. Of Eerdmans een haar beter is blijft twijfelachtig. Zo komen we al snel op de vraag wat het onderscheid is met de PVV en hoe lang een cordon sanitaire nog op zich laat wachten. 

Waar staat JA21 inhoudelijk nou eigenlijk voor? De partij bestaat uit afhakers van FvD die bezwaar maakten tegen antisemitisme. Dit is geen grond om een nieuwe partij te beginnen. Weerzin tegen Forum was destijds – eind 2020 – voldoende basis omdat er urgentie was: er kwamen verkiezingen aan en dus moest in alle haast iets worden opgericht. Iedereen bij JA21 kwam van Forum, dus men kon ervanuit gaan dat alle partijleden het onderling eens waren. 

De urgentie van toen is weg. De partijleden stapten in een ondemocratische structuur die opvallend veel leek op die van de partij waarbij ze waren vertrokken. Sterker nog: het was er een kopie van. Het partijbestuur beloofde JA21 na de verkiezingen te democratiseren. Er kwam niets van terecht. De democratisering zal in september eindelijk aan de leden wordt voorgelegd, maar dat gebeurt alleen na forse interne druk. Heeft de partijtop zin in ledendemocratie? Het lijkt er niet op. 

Interne gevolgen

Een ondemocratische partijstructuur heeft enorme gevolgen. Zonder partijdemocratie bepaalt de partijtop vrijwel alles. De gevolgen zijn ernaar: de regels gelden voor iedereen behalve Nanninga, regionale of lokale afdelingen zijn er nog steeds niet en leden kunnen zich niet onderling organiseren. Je moet dan niet verbaasd opkijken dat alleen vriendjes van de partijtop mooie baantjes krijgen, dat gewone leden gedemotiveerd weglopen en dat er kandidatentekorten ontstaan.

Iedereen kan zien dat JA21 geen onderscheidende inhoud heeft en zich ontwikkelt tot een tweede PVV. Het probleem is dat de leden er niets aan kunnen doen, want JA21 geeft ze tot dusver geen mogelijkheden om invloed uit te oefenen. Een voorbeeld is dat de partijtop een halfslachtige poging heeft gedaan om beginselen op te stellen, maar die verder nooit heeft uitgewerkt. Binnen JA21 kunnen leden zich niet aanmelden voor een commissie die dit oppakt. Ondertussen doet de partijtop niets. 

Zo ontbreken bij JA21 niet alleen de onderscheidende en realistische voorstellen, maar ook elk uitzicht op verbetering, omdat de partijtop alleen met baantjes bezig is en de leden het heft niet in eigen hand kunnen nemen. Heel wat leden hebben dit in hun blinde bewondering voor Eerdmans en Nanninga niet door, maar competente politici – zoals de weglopers – die ambities hebben en tijd en moeite in de partij steken kunnen dit niet aanzien. U kunt het vervolg dus wel raden.  

Beeld: Joost Eerdmans bij Humberto. Still uit de uitzending van RTL4. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.