Naar kritische tegenspraak kun je opvallend vaak fluiten
Het was een plan van jaren geleden, maar eind vorig jaar kwam het er eindelijk van: een podcast met kunstenares Tinkebell. We hebben de laatste maanden 31 afleveringen gemaakt van Hoe het allemaal misging. In de laatste aflevering voor de zomerstop kijken we terug. Wat hebben we van onze gesprekken geleerd? Mijn conclusie is dat in veel maatschappelijke debatten te weinig kritische tegenspraak is. Drie voorbeelden.
Pieter Omtzigt
Er wordt al maanden gespeculeerd over de oprichting van een nieuwe politieke partij door Pieter Omtzigt. Naar het schijnt zal Omtzigt op korte termijn aankondigen of die partij er komt. De verwachtingen over zijn toekomst zijn ondertussen helemaal uit de rails gelopen. Onlangs werd een peiling gepubliceerd waarin hij 46 zetels zou halen. Nauwelijks ophef dat dit vreemd is voor een partij die niet bestaat.
De verwachtingen over Omtzigt verdragen geen kritische vragen. Zijn de verwachtingen niet te hoog? Hoe realistisch is het dat hij in korte tijd een goede partij uit de grond stampt? Moeten we niet kijken naar de mensen die achter hem aanlopen in plaats van naar Omtzigt zelf? Hij zal sowieso maximaal één zetel bezetten. Op wie stem je nog meer als je Omtzigt stemt? Het gaat er niet over.
Tanja Nijmeijer
Een ander voorbeeld is Tanja Nijmeijer, de Nederlandse vrouw die zich ooit aansloot bij de guerrillabeweging FARC, jarenlang streed in de oerwouden van Colombia en uiteindelijk een rol zou spelen in de vredesonderhandelingen die een einde maakten aan de jarenlange guerrillaoorlog. Tinkebell is bevriend met Nijmeijer en deed een lang interview met haar.
Bij de discussie over Nijmeijer is nauwelijks ruimte voor afwijkende geluiden of enige vorm van nuance. Je hoeft het niet met haar eens te zijn om te zien dat ze zich uiteindelijk inzette voor vrede en dat in Colombia heel anders naar de geschiedenis met de FARC wordt gekeken dan hier. Zelfs de eenvoudige vraag wat we van haar verhaal kunnen leren lijkt niet gesteld te mogen worden.
Kauthar Bouchallikht
Ook GroenLinks-Kamerlid Kauthar Bouchallikht illustreert de gekte. Tijdens de verkiezingscampagne werd ze in verband gebracht met de moslimbroederschap, hetgeen de indruk wekte dat de radicale islam bij GroenLinks zou zijn geïnfiltreerd. Inmiddels weten we dat er sprake was van een georkestreerde poging om tientallen Europese moslims in diskrediet te brengen.
Ook hier zien we eenzijdige opinievorming waarin geen ruimte is voor twijfel, tegengeluiden of kritische vragen. De vraag had destijds moeten zijn welke uitingen of gedragingen van Bouchallikht bekend waren die konden aantonen dat ze iets kwaads in de zin had. Die vraag werd niet gesteld omdat niemand er interesse in had. Het antwoord zou zijn geweest: die uitingen en gedragingen bestaan niet.
Conclusie
Het publieke debat van nu verdraagt weinig kritische tegenspraak. Er is weinig interesse in perspectieven die de al bestaande consensus tarten. Kijk ook maar eens naar de overmatige bewondering van Caroline van der Plas, angstbeelden over kernenergie of ophef over de wolf: de bereidheid andere meningen aan te horen, kritische vragen te stellen en onwelgevallige feiten onderling te wegen, lijkt vaak afwezig. Misschien is het een naïeve vaststelling, maar wel een ongemakkelijke.
Deze week blikken Tinkebell en ik in Hoe het allemaal misging terug op onze eerste 31 afleveringen. Eind augustus gaan we verder met nieuwe uitzendingen.
De podcast Hoe het allemaal misging is te beluisteren via alle reguliere podcast-platformen waaronder Apple, Google en Spotify. Beeld: Screenshots van Hoe het allemaal misging.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.