Wat verandert er in Noord-Holland als je D66 vervangt door BBB?
De formatie in Noord-Holland is net voor het zomerreces afgerond. Maandagmiddag debatteren de Provinciale Staten over het nieuwe coalitieakkoord dat onlangs door de vier grootste partijen werd gesloten: BBB, VVD, PvdA en GroenLinks. Dit betekent eigenlijk maar één grote wijziging: in de oude situatie zat D66 in de coalitie, nu is dat BBB. FvD-Statenlid Johan Dessing zegt dat je een flinke koerswijziging zou verwachten. U begrijpt het al: die is er niet.
Formeren is zetels tellen en dat is in Noord-Holland een ware uitdaging. Alleen door alle sommetjes te maken is de rare combinatie van BBB met GroenLinks begrijpelijk. BBB had het initiatief in de formatie. Je kunt vermoeden dat de partij een voorkeur heeft voor een rechtse coalitie, maar die is in Noord-Holland niet te maken. Alle partijen op rechts leveren samen wel een meerderheid op van 28 van de 55 zetels, maar dan zouden CDA, PVV en FvD samen moeten werken. Onhaalbaar dus.
Een linkse coalitie kan ook niet, want die ontbeert een meerderheid. BBB kan alle linkse partijen wel aanvullen, maar heeft daar ongetwijfeld geen zin in. De vraag is dan welke rechtse partij deze bonte verzameling – inclusief ChristenUnie, Volt en SP – zou moeten aanvullen. Een enkeling denkt dat de VVD dat wel zou doen, maar alleen onder grote druk. Ook de VVD heeft liever wat anders. Geen enkele partij zal een voorkeur hebben voor een coalitie die uit heel veel partijen en partijtjes bestaat.
Een moetje
Dan maar formeren met de vier grootste partijen, moet formateur Ankie Broekers-Knol hebben gedacht. Zo ontstond een wonderlijke combinatie van werkelijk alles: links en rechts, stad en platteland, conservatief en progressief, groen en grijs. De coalitie lijkt op die in Overijssel, waar een soortgelijke bonte verzameling regeert maar dan samen met de SGP. In die provincie doet men het vrijwillig, want er zijn daar ook andere opties. In Noord-Holland niet. Het is een moetje geworden.
Broekers-Knol noemt het akkoord ‘helder en stevig’ en BBB-fractievoorzitter Ingrid de Sain zegt dat ‘wrijving glans geeft’. De partijen hebben een hele goede chemie, horen we. Ze hebben elkaar iets gegund en niet alleen hun eigen zin doorgedreven. Een Statenlid noemt het een platte uitruil. Die conclusie is echter te makkelijk: we zien vooral een akkoord dat uitblinkt in vaagheden. Dessing zegt het goed: wat heeft de vervanging van D66 door BBB nu precies opgeleverd?
BBB wil waarschijnlijk dat het antwoord is dat er geen gedwongen onteigening van boeren zal plaatsvinden. Dat blijkt iets genuanceerder te liggen. De coalitie heeft wel afgesproken dat boeren niet onteigend worden vanwege stikstof, maar het kan nog steeds wel vanwege gebiedsprocessen. Dat is altijd zo, moet De Sain toegeven. Een Statenlid merkt op dat onteigening sowieso vijf jaar duurt, dus de coalitie kan makkelijk afspreken dat dit de komende vier jaar niet aan de orde is.
Theoretische verschillen
Nog zo’n dossier. In Noord-Holland wil de provincie niet bouwen in het buitengebied. De nieuwe coalitie wil net als voorheen ‘binnenstedelijk bouwen’, maar daarnaast mogelijkheden bieden aan de randen van dorpen. Tijdens de vergadering ontstaat verwarring wat precies de bedoeling is. We horen een VVD’er zeggen dat de woningbouw wordt versneld, dat er vooral binnenstedelijk wordt gebouwd en dat alleen aan de randen gebouwd wordt als het niet anders kan. Dan moet de gemeente ‘een erg goed plan’ hebben.
Een D66’er vraagt zich af of dit niet allang het beleid was. De VVD houdt het erop dat er ietsje meer ruimte komt om aan de randen te bouwen, maar erg overtuigend klinkt het niet. Het CDA wil weten of er ook aan de randen gebouwd kan worden als daar ‘een bijzonder provinciaal landschap’ ligt. De VVD denkt dat je een gebied zo’n predicaat kunt afnemen. GroenLinks zegt daar dan weer niets van, waarschijnlijk omdat zonneklaar is dat dit idee zeer theoretisch is.
De fractievoorzitter van JA21 – Daniël van den Berg – ontpopt zich tot een ware oppositieleider. Hij wil een bespiegeling wat de vervanging van D66 door BBB nou precies betekent voor duurzame energie. Het antwoord is ontnuchterend: de VVD wil zich aan de bestaande afspraken houden. De Sain zegt dat de coalitie de landelijke regels volgt. Ze zegt het op een toon die direct duidelijk maakt dat zij begrijpt – in tegenstelling tot veel andere BBB’ers – dat daarin niets te kiezen valt.
Kleine marges
We luisteren naar een discussie over de vraag of er een onderzoek moet komen naar een kerncentrale. Daar is een subsidiepotje voor, zo horen we, maar het is eigenlijk al bekend dat er in Noord-Holland helemaal geen plek is. Dat is namelijk al eens onderzocht. De nieuwe coalitie gaat toch subsidie aanvragen voor wéér een onderzoek. Je hoort GroenLinks denken: dit compromis konden wij wel sluiten, want wij weten toch allang wat dat onderzoek op gaat leveren.
Later in de middag worden de verschillen met de vorige coalitie duidelijker. Er zijn bij meerdere duurzame doelen voetnoten geplaatst en deadlines verschoven. Kringlooplandbouw is nog steeds het doel, maar het duurt wel een paar jaar langer om daar te komen. GroenLinks doet alsof dat niet zo’n punt is, maar dit is onmiskenbaar een overwinning voor BBB, al kon die partij de gang der dingen ook niet keren en dus krijgt GroenLinks de gewenste doelen en BBB de gewenste vertraging.
Opeens begrijp je hoe dit in zijn werk ging. BBB was misbaar voor de Noord-Hollandse coalitie en moest daarom flink water bij de wijn doen om mee te mogen doen. Hoge eisen stellen kon niet. GroenLinks was eveneens misbaar, maar stapte aan boord om duurzame doelen in beeld te houden, al moest men slikken dat het allemaal langer gaat duren. Dat levert dan weer de hoon op van de PvdD, maar GroenLinks kan zich troosten met de gedachte dat kiezers niet op de provincie letten en dat een andere coalitie misschien nog grijzer was geweest.
Zo houden alle partijen elkaar in de houdgreep en levert de vervanging van D66 door BBB vooral wat uitstel en een heleboel voetnoten op, plus natuurlijk veel langere vergaderingen.
Beeld: Coalitieakkoord Noord-Holland. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.