Vandaag sluit de kandidaatstelling van BBB voor de Tweede Kamer. Aangezien BBB weleens de grootste partij zou kunnen worden, is het relevant te kijken hoe de kandidaatstelling verloopt. Met het Oog op Morgen interviewde partijvoorzitter Erik Stegink over dit onderwerp. Daar was de alom positieve BBB-retoriek weer: de verkiezingen komen voor de partij op precies het goede moment en BBB zou uit honderden mensen kunnen kiezen. Echt kritische vragen kreeg hij nauwelijks. 

Dan zelf maar even nadenken. Alles begint bij de procedure en die is schimmig. Bij de profielschets [mirror] komt BBB met een ultrakorte beschrijving: een vertrouwenscommissie zal uit de brieven een selectie maken en gesprekken voeren. Dat levert een conceptkandidatenlijst op, waarin het bestuur nog wijzigingen kan aanbrengen. Daarna stellen de leden de lijst vast. Die laatste stap is onzinnig, omdat er geen duidelijke procedure bestaat hoe leden de lijst kunnen amenderen. 

We moeten dus naar de rol van het bestuur kijken. De vorige verkiezingen stond partijvoorzitter Stegink op de derde plek. Met het Oog op Morgen wil weten of hij weer kandidaat is. Stegink blijkt er nog geen besluit over te hebben genomen. Dit laat meteen zien hoe incestueus deze partij is: Stegink kan zichzelf op de definitieve lijst zetten zolang de rest van het bestuur niet tegenstribbelt. Opeens begrijp je waarom twee partijbestuurders van BBB ook in de Eerste Kamer zitten. 

Rara hoe zal de kandidatenlijst voor de Tweede Kamer eruitzien: wordt dit de selectie van de beste mensen van het land of het bestaande BBB-netwerk?  

Waarop te selecteren? 

Van een enigszins objectieve selectie lijkt geen sprake: de profielschets staat vol gemeenplaatsen die nauwelijks in een of meerdere sollicitatiegesprekken te toetsen zijn. BBB kijkt naar zaken als eerlijkheid, empathie, besluitvaardigheid, integriteit, humor, arbeidsethos, leergierigheid, enthousiasme en zelfverzekerdheid. Kandidaten moeten besluiten kunnen nemen, samenwerken, luisteren, vragen stellen, plannen, teksten schrijven, debatteren, snel schakelen, onder tijdsdruk werken en overtuigen. 

Welke opvattingen zou een BBB-Kamerlid moeten hebben? De partij schrijft doodleuk dat van kandidaten ‘een politieke visie’ wordt verwacht. Welke visie wordt niet vermeld. Nergens volgt een referentie aan politieke inhoud, ideologische voorkeuren of politieke standpunten. Zelfs het simpele idee dat de kandidaat het verkiezingsprogramma moet onderschrijven ontbreekt. BBB voegt wel toe dat ‘praktijkervaring’ in het bedrijfsleven, de zorg of maatschappelijke organisaties ‘handig’ is. 

BBB heeft geen beginselprogramma en koos nooit voor een specifieke ideologie. In het programma voor de verkiezingen van 2021 is ook geen ideologische basis te ontdekken. Dit programma bestaat uit lange lijsten bulletpoints. Moeilijk om op basis daarvan te begrijpen wat de dieperliggende waarden zijn. Het profiel wordt meestal samengevat met vaagheden als ‘boerenverstand’, een term waar bijna elk standpunt onder kan vallen. BBB vindt het ‘handig’ als je ‘een realistische blik op de toekomst van Nederland’ hebt. 

De vriendenclub

Er zijn twee opties. De eerste is dat BBB kandidaten laat opdraven die vervolgens de kans krijgen om de selectiecommissie in te pakken. De kandidaat kletst wat recente uitingen van Caroline van der Plas na, voegt daar een eigen onderwerp aan toe en illustreert dat met een bloemrijk voorbeeld uit het dagelijks leven. Liefst iets met gewone mensen uit een onbekend dorp uit Overijssel of Drenthe. Zolang de conclusie van het verhaal het omgekeerde van D66 is, is het goed. 

Iedereen weet dat deze werkwijze tot querulanten en LPF-toestanden leidt, want elke gladde prater kan zich richting een plek op de kandidatenlijst kletsen. We mogen aannemen dat BBB ook niet helemaal gek is en dus is optie twee waarschijnlijker: BBB hoeft de politieke visie van kandidaten niet te expliciteren, want men kiest alleen voor bekenden. Dat verklaart waarom de eindeloze lijst eigenschappen die kandidaten moeten hebben zo algemeen en slecht toetsbaar is en waarom standpunten niet eens worden genoemd. 

Bekenden hoef je helemaal niet te toetsen. Kandidaten zullen voldoen aan wat Stegink ‘het BBB-gevoel’ noemt: de inhoud is flexibel en binnen dit netwerk van gelijkgestemden vertrouwt iedereen elkaar. De kans dat de nieuwe fractie uit elkaar valt vanwege inhoudelijke meningsverschillen is klein, want buitenstaanders zullen er niet of nauwelijks in zitten, hoe open de kandidaatstellingsprocedure ook lijkt. Hoe meer buitenstaanders, hoe groter de kans op interne crisis. BBB kijkt wel uit. 

Beeld: BBB-uitslagenavond van maart 2023. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.