Het vertrek van Nicki Pouw markeert de mislukking van JA21
De kabinetsval heeft een ware exodus op gang gebracht. Dagelijks horen we over politici die gaan vertrekken, met Mark Rutte en Sigrid Kaag als belangrijkste voorbeelden. Vertrekkende Kamerleden krijgen minder aandacht. De eerste namen zijn bekend: Rens Raemakers (D66) en Liane den Haan (ex-50Plus) houden ermee op. Aan vertrekkende Kamerleden worden meestal geen beschouwingen gewijd, maar bij Nicki Pouw (JA21) is een uitzondering noodzakelijk.
Pouw laat weten dat ze ‘na lang wikken en wegen’ heeft besloten zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor JA21. Ze wenst ‘alle geweldige mensen van JA21’ het allerbeste toe. Op Twitter merken sommige mensen op dat je haar tweet goed moet lezen. Hier staat niet dat ze per definitie uit Den Haag vertrekt. Er staat dat ze zich niet opnieuw kandideert voor haar huidige partij. Het is niet uitgesloten dat ze overstapt naar een concurrent. Dat is vooralsnog speculatief, maar we zullen zien.
Voorlopig is het vooral belangrijk te kijken wat Pouws vertrek zegt over JA21.
Een aanloop
Pouw komt uit de stal van Forum voor Democratie. Ze kwam al in 2018 in campagnevideo’s voor en was in 2019 verkiesbaar in de provincie Utrecht. Daar werd ze Statenlid. Ze ging tevens voor de partij werken. Ze stond aanvankelijk in de top vijf van de kandidatenlijst voor de Tweede Kamerverkiezingen van 2021. Snel daarna ontplofte Forum en liep ook Pouw weg. Ze kwam bij JA21 terecht. Sterker nog: ze was een van de mensen die er vanaf het begin bij betrokken was.
Bij JA21 stond ze op plek twee. Het was de tijd dat de partij van Eerdmans en Nanninga veel weggelopen FvD’ers opnam, zonder al te goed na te denken of al die mensen wel een consistent geheel vormden. Dat kon niet echt anders, want de Tweede Kamerverkiezingen naderden. Pouw schreef een deel van het verkiezingsprogramma en haar collega-Statenleden uit Utrecht – ook overgestapt – schreven mee. Zo leken de puinhopen van FvD een echte partij op te leveren.
Het liep anders. FvD werd ooit bijeengehouden door het stevige management van Henk Otten en de praatjes en boeken van Thierry Baudet. Bij JA21 is geen duidelijke, inhoudelijke kern. Er is geen beginselprogramma en de partij koos niet voor een eenduidige ideologische basis. De frase dat JA21 bestaat uit ‘conservatieve liberalen’ geeft onvoldoende richting, omdat niet duidelijk is waar de nadruk op ligt. Bij Nanninga gaat het eerder om liberalen, bij Pouw meer om conservatieven.
De verrassing van JA21
Hoe zo’n haastig in elkaar geflanste constructie in het echt gaat functioneren blijft altijd afwachten. Er gebeurde iets interessants: Pouw bleek een opvallend goed Kamerlid en gaf JA21 enige uitstraling. Dat is niet zo gek: Pouw is zeer intelligent en op rechts is een groot gebrek aan welbespraakte vrouwen. De corona-pandemie deed de rest: Pouw is arts en kon prima inhoudelijke kritiek leveren op het kabinet, zonder te vervallen in dubieuze complotwaanzin zoals haar voormalige partijleider.
De problemen begonnen dan ook pas toen corona naar de achtergrond verdween. Sinds ze niet meer naar Baudet hoeven te luisteren zetten de politici van JA21 zelf de lijnen uit. Opeens zijn er enorme verschillen tussen bijvoorbeeld Pouw en Nanninga, zowel qua stijl als inhoud. Pouw representeert de meest conservatieve flank. Dat botst: anderen zijn veel liberaler of begrijpen niet wat conservatisme is. Vraag bij JA21 wat men van abortus vindt en je krijgt zeer uiteenlopende antwoorden.
Zo’n schisma kan niet eindeloos goed blijven gaan. Bij de Provinciale Statenverkiezingen nam JA21 afscheid van heel wat Statenleden uit de FvD-tijd. Ze verdwenen van de kandidatenlijsten. Het is duidelijk dat de partijleiding van mensen met een FvD-achtergrond af wilde. Deze afgevloeide ex-FvD’ers behoorden deels tot dezelfde flank als Pouw. Het waren bijvoorbeeld meerdere Statenleden uit Utrecht die nog hebben meegeschreven aan het verkiezingsprogramma van 2021.
Afscheid nemen
Dit proces gaat komend jaar verder: in het Europees Parlement zit Pouw-sympathisant Rob Roos. Hij doet erg zijn best de media te halen, maar JA21 pusht zijn werk zo goed als nooit. Het is een veeg teken dat men afscheid wil nemen van deze hele vleugel.
Niet zo gek dat Pouw onlangs de aanstichter was van een discussie over de interne democratie. Die had ze hard nodig om haar deel van de partij te behouden. Insiders wisten al langer dat ze twijfelde over haar toekomst. Nu vertrekt ze. Niet slim van JA21: Pouw opende de weg naar een grote kiezersgroep die een conservatieve visie combineert met een sociale kant. Deze kiezers worden veel minder aangesproken door de eenzijdige, holle antimigratie-retoriek die JA21 nu kenmerkt.
Je kunt deze geschiedenis ook anders presenteren: er waren vanaf de eerste dag bij JA21 inhoudelijke verschillen, omdat de partij een thuis wilde zijn voor allerlei soorten rechts, met onderling respect voor elkaars standpunten. Het vertrek van Pouw toont aan dat als dit ooit de visie was, dit simpelweg is mislukt. JA21 is een verlengstuk van Eerdmans en Nanninga geworden, geen serieuze, bredere partij. Pouw-kiezers zullen hun heil elders moeten zoeken. Keuze zat.
Beeld: Nicki Pouw in een video van JA21. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.