Proteststemmers in Overijssel krijgen voortaan CDA-beleid met BBB-saus
BBB staat er in alle peilingen goed voor. Nu er Tweede Kamerverkiezingen aankomen dringt zich de vraag op wat dat voor Nederland gaat betekenen. Woensdagmiddag ben ik daarom in Overijssel, waar BBB sinds enkele maanden oppermachtig is. Hier bezet de partij zeventien van de 47 zetels in de Provinciale Staten, had het initiatief bij de formatie en zit vanaf nu in de coalitie. Juist in Overijssel kan BBB zijn stempel stevig op het beleid drukken, zou je denken.
Het is druk in Zwolle: de publieke tribune zit vol familieleden van de gedeputeerden die deze middag worden benoemd. Er is tevens landelijk bezoek: Caroline van der Plas zit op de voorste rij en ook BBB-partijvoorzitter Erik Stegink laat zijn gezicht zien. Toch moeten we de interesse niet overdrijven: als de installatie voorbij is gaan alle familieleden meteen weer naar huis. Ook Caroline van der Plas lijkt verdwenen. Het enige landelijke medium – NRC – is al snel naar huis.
Smalle marges
Een eerlijke analyse van de invloed van BBB op het Overijsselse beleid begint met een disclaimer: de marges in de provincie zijn smal. De familie op de tribune krijgt hier een aardig beeld van als voor de installatie een debatje wordt gevoerd over de wolf. De meningen over dit onderwerp laten zich enigszins raden: links is blij dat de wolf terug is in Nederland, rechts vindt dat dit dier in een drukbevolkt land alleen maar overlast geeft en bovendien gevaarlijk is.
Afgelopen week werd een man door een wolf gebeten. In Overijssel maakt Statenlid Remco Roelofs (FvD) zich er druk over. Het blijft enigszins onduidelijk wat hij precies wil. De leek denkt: rechts wil het handjevol wolven in Nederland afschieten. Dat kan echter niet, want het is een beschermde diersoort. Roelofs praat – misschien daarom? – over het doen van onderzoek. Een gedeputeerde vertelt vervolgens dat dit al wordt gedaan. Roelofs dient zijn motie bij nader inzien niet in.
Deze discussie duurt ruim twintig minuten. De opbrengst lijkt te zijn dat de gedeputeerde gaat uitzoeken wat een toekomstig onderzoek eventueel gaat kosten. Ook gaat hij koffiedrinken in Gelderland, waar men meer ervaring heeft met de wolf. Een journalist fluistert dat er in Overijssel helemaal geen wolven wonen. Er is een keer een wolf geweest voor een periode van vier maanden, maar dit telt pas als het zes maanden zijn. Waar hebben de Provinciale Staten nou eigenlijk over gediscussieerd, vraag je je af.
Een nieuw college
De beleidsruimte in de provincie is klein: aan de wolf is eigenlijk weinig te doen, want de provincie kan niet verordonneren dat ze allemaal kunnen worden doodgeschoten. Er blijft gerommel in de marge over. Dat is wel vaker zo. Doelen op het gebied van klimaat, stikstof, natuur en water kan de provincie niet wijzigen, want ze worden in Den Haag of Brussel opgesteld. De provincie moet er vervolgens wel mee aan de slag. De ruimte voor fundamenteel ander beleid is daarmee klein.
Dat merk je aan alles. Afgelopen week werd het coalitieakkoord gepresenteerd. Het is in Overijssel een zeer algemeen verhaal met doelen waarmee niemand het oneens is, zoals zorg voor de natuur en oog voor de boeren. Dit epistel is niet alleen een resultante van de minimale beleidsruimte, maar ook van de coalitiesamenstelling: BBB, VVD, SGP, PvdA en GroenLinks. Zij zijn het over zoveel zaken oneens dat alleen hele algemene doelen verbindend kunnen werken.
Als je dan toch samen de provincie gaat besturen, helpt het een menselijke aanpak te hanteren met oog voor elkaar, respect voor verschillende inzichten en de wil om er onderling uit te komen. Dit is het verhaal wat afgelopen week al bij de presentatie werd verteld en de formateurs doen dat deze woensdag nog eens dunnetjes over. De onderlinge verhoudingen zijn erg goed, er is chemie en men heeft echt vertrouwen in elkaar sinds men elkaars nieren heeft geproefd.
Oude wijn in nieuwe zakken
Over de inhoud zegt al dit gebabbel natuurlijk helemaal niets. Het akkoord laat zich het beste omschrijven als oude wijn in nieuwe zakken. Meerdere oppositiepartijen merken op dat er maar weinig is veranderd. Het is vooral de samenstelling van het college die wijzigt. Het CDA bestuurt voor het eerst niet mee en is vervangen door BBB. De ChristenUnie is vervangen door GroenLinks. Verder blijft eigenlijk alles hetzelfde, met de inhoud met stip op één.
Dit coalitieakkoord borduurt voort op het bestaande beleid, horen we het CDA zeggen. De christendemocraten vragen zich af wat nou eigenlijk de BBB-punten zijn die zijn binnengehaald. Het CDA herinnert zich dat BBB steeds riep dat alles anders moest, maar daar lijkt inmiddels niets meer van over. Daar zit wel wat in: BBB bereikte weliswaar dat boeren niet gedwongen worden uitgekocht, maar onteigening is altijd al de minst geprefereerde oplossing voor de stikstofcrisis geweest.
In het akkoord staan vooral politieke doelen. Het levert vragen op van de oppositie over hoe die doelen kunnen worden gerealiseerd, wat ze mogen kosten en wanneer de resultaten zijn behaald. Het lijkt erop dat vooral de werkwijze van de coalitie vernieuwend moet zijn, niet het beleid zelf. De ChristenUnie zegt dat de coalitie allerlei experts wil inschakelen, maar dat is allang gebeurd. De bestuursstijl blijft dus niet hoe die was, want er wordt voortaan extra veel gepraat. Is meer daadkracht niet logischer?
Nieuwe bestuursstijl
Het akkoord lijkt erg op dat van de coalitie uit 2019, horen we de PVV zeggen. D66 merkt op dat er vooral open deuren in staan en dat de financiën zo kort worden beschreven dat je de indruk krijgt dat er geen tijd voor was. JA21 constateert fijntjes dat proteststemmers op BBB zeker niet hebben gekregen wat ze wilden. Die observatie wordt ook door anderen herhaald. Volt benadrukt dat het onduidelijk is hoe de doelen worden bereikt en ook dat geluid vindt bij andere partijen weerklank.
De coalitiepartijen hebben een smoes bedacht om hun akkoord vol open deuren toch logisch te laten lijken: het document is een soort uitnodiging aan de oppositie om mee te denken. Met een goede dialoog doe je het samen, zo is de suggestie. Maar als Volt vraagt hoe die samenwerking er dan precies uit moet zien, blijkt daar geen plan voor, net zoals er geen concrete nieuwe plannen zijn over woningbouw, openbaar vervoer, financiën en de verhouding tussen natuur en de intensieve veehouderij.
BBB-fractievoorzitter Carla Evers meldt dat de coalitie zal aansluiten bij de energie in de samenleving. Dat klinkt mooi, maar dat levert al met al vooral andere communicatie op, geen andere inhoud. De Overijsselse BBB-stemmer zit nog steeds opgescheept met CDA-beleid, overgoten met wat BBB-saus. Het wordt tijd dat BBB de eigen kiezers eens gaat uitleggen waarom.
Beeld: Provinciale Statenvergadering in Zwolle. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.