Een maand geleden had niemand dit voor mogelijk gehouden. Zondagmiddag is er een vraag en antwoord-sessie met Sophie in ’t Veld, de Europarlementariër die half juni opeens wegliep bij D66 om zich bij Volt aan te sluiten. Vrijwel gelijktijdig houdt de enige overgebleven D66’er in Brussel – Samira Rafaela – een borrel waar ze haar kandidatuur als lijsttrekker bekend maakt. Daarmee is de interne campagne van de democraten echt begonnen. Ook Tweede Kamerlid Salima Belhaj is kandidaat. Misschien volgen er meer. 

Een overstap 

Terug naar In ’t Veld. Velen zijn nog niet bijgekomen van de overstap van Neerlands langstzittende Europarlementariër. Ze lijkt op het eerste gezicht een opportunist: ze kon bij D66 niet verder en Volt bood haar een alternatief. Op papier tenminste, want ze werd te laat lid en dus kon ze zich niet meer kandideren. Deze zondagmiddag zien we het ongelijk van iedereen die dacht dat In ’t Veld geen oprechte keuze maakte. Ze voelt zich bij Volt als een vis in het water. 

Vol enthousiasme vertelt In ’t Veld dat ze de dag ervoor voor het eerst bij een fysieke Volt-bijeenkomst was en dat het meteen heel vertrouwd voelde. Ze wil in allerlei EU-landen meehelpen met de verkiezingscampagne. Volt is al even enthousiast: op deze warme zondagmiddag zitten ruim vijftig Volt-leden uit meerdere landen klaar om online met In ’t Veld van gedachten te wisselen. Er vallen gedurende deze sessie van anderhalf uur nauwelijks mensen af. 

Dit gesprek bevestigt dat In ’t Velds overstap niet helemaal risicoloos was: Europarlementariërs moeten lid zijn van een Europese fractie om hun werk te kunnen doen. In ’t Veld zit net als VVD en D66 bij Renew Europe. We horen dat er discussie is geweest of ze daar als afspliser wel kon blijven. Het is niet duidelijk of In ’t Veld dan had kunnen aansluiten bij de Groenen – de fractie met o.a. GroenLinks – waar Volt-Europarlementariër Damian Boeselager in zit. Vertrek bij Renew was dus een ramp geweest, maar ze mag blijven.

Europese visie 

Iedereen die In ’t Veld volgt weet wat ze belangrijk vindt: een volwaardige Europese democratie. Dat gaat er bij Volt in als koek. In ’t Veld vindt dat de democratie op veel plekken onder druk staat, ook in Brussel. Steeds meer macht gaat naar regeringsleiders en parlementen hebben het nakijken. Ze wil een Europees Parlement dat zich opstelt als een echte controleur en waakhond, een rol die onderontwikkeld is. Het Europees Parlement is wel een goede medewetgever, maar heeft geen tanden. 

Het Europees Parlement werd altijd sterker, maar wordt de laatste jaren juist zwakker. In ’t Velds belangrijkste voorbeeld zijn de Spitzenkandidaten: een procedure waarbij Europese fracties een kandidaat-voorzitter van de Europese Commissie nomineren. De Europese fractie die na de verkiezingen de grootste is, levert de voorzitter. Deze procedure leverde in 2014 Jean-Claude Juncker op, maar in 2019 was daar opeens Ursula von der Leyen die nooit Spitzenkandidaat was geweest.

In ’t Veld bekritiseert de Europese Raad, de vergadering van regeringsleiders die achter gesloten deuren plaatsvindt en nauwelijks verantwoording aflegt. De EU is gebaseerd op verdragen maar die worden regelmatig terzijde geschoven. Het beste voorbeeld is de Turkije-deal die helemaal niet past binnen de bestaande Europese verdragen. Bij Tunesië gaat dat in de herhaling, denkt ze. Zo wordt bijvoorbeeld controle door het Europees Parlement een wassen neus. 

Het institutioneel raamwerk van de EU is gewoon niet op orde, stelt In ’t Veld, die ontkent dat dit een saai onderwerp is. Zo zou het Europees Parlement individuele Eurocommissarissen naar huis moeten kunnen sturen en niet zoals nu alleen de hele Commissie. Ook moet er een einde komen aan de verplichte Eurocommissaris per land. Of deze voorstellen er ooit komen is twijfelachtig: regeringsleiders moeten er unaniem over beslissen en hebben er geen belang bij, bromt ze. 

Opmars van populisten

Nu het populisme aan een opmars bezig is, zo vindt In ’t Veld, moet je je heel goed aan je eigen regels houden. Je moet ook de ideeën van populisten niet overnemen en dat is precies wat nu wel gebeurt, met name door de Europese christendemocraten, waar ook het CDA bij is aangesloten. Van populisten kun je volgens In ’t Veld alleen leren hoe je campagne moet voeren, want dat kunnen ze als de beste. Mensen hebben echter hoop nodig. Volt kan een alternatief bieden door te tonen wat de EU al heeft bereikt.

In ’t Veld ziet een belangrijke rol weggelegd voor haar nieuwe partij, ook nu ze volgend jaar zelf geen Volt-Europarlementariër zal zijn. Er moet uiteindelijk één aparte Volt-fractie in het Europees Parlement komen en er liggen nu al belangrijke kansen voor Volt in landen als Griekenland en Spanje. Wat In ’t Veld zelf gaat doen? Eerst campagne voeren en daarna ziet ze wel weer verder. Het wordt iets in Europa, meldt ze. 

Beeld: Sophie in ’t Veld in een video van Renew. Still van YouTube.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.