Onbegrijpelijke politieke beslissingen worden vaak psychiatrisch bevonden
Waarom denken mensen dat sommige wereldleiders psychische problemen hebben? Is Poetin gek? Trump misschien? Deze intrigerende vraag staat woensdagavond centraal in een bijeenkomst in het Amsterdamse debatcentrum De Balie. Patrick Weil zit op het podium, de auteur van het boek The Madman in the White House. Dit boek gaat over de Amerikaanse president Woodrow Wilson, die ooit het Verdrag van Versailles sloot, hetgeen het einde markeerde van de Eerste Wereldoorlog.
Er is al eerder een boek over Wilson geschreven en daar heeft Weil een uitgebreide studie van gemaakt. Sigmund Freud werkte aan dat boek mee en zo is de link met de psychologie direct gelegd. In Engels met een zwaar Frans accent leren we dat het Verdrag van Versailles niet alleen het einde van de Eerste, maar ook het begin van de Tweede Wereldoorlog inluidde. Wat Wilson daar precies voor rol in speelde, wordt in Weils warrige betoog niet helder, maar duidelijk is wel dat de keuzes van de president door velen niet werden begrepen.
Zo ontstond het idee dat Wilson wellicht niet goed bij zijn hoofd was. Wat nou precies de redenen waren om te vermoeden dat hij gek was geworden blijft deze avond onduidelijk, laat staan hoe serieus die verdenkingen zijn. We moeten het boek kennelijk maar lezen.
Poetin en Trump
Er komen twee andere deelnemers op het podium. Evert van der Zweerde is politiek filosoof aan de Radboud Universiteit en gespecialiseerd in Poetin. Casper Thomas van de Groene Amsterdammer is er ook. Hij was ooit correspondent in de VS ten tijde van Trump. De connectie met de rest van de avond lijkt te zijn dat over Poetin en Trump – net als over Wilson – weleens wordt beweerd dat ze niet goed bij hun hoofd zijn. Maar net als bij Wilson gaat het slechts om vage vermoedens en wensdenken.
We horen Thomas zeggen dat je als journalist niet goed kunt zeggen dat een politicus psychisch niet in orde is. Dat kun je immers niet bewijzen. Van der Zweerde legt uit dat Poetin een klein mannetje is, hetgeen tot enorme compensatiedrang heeft geleid. Hij kan niet tegen zijn verlies en dat moeten heel wat Oekraïners tegenwoordig met de dood bekopen. Poetin ziet zichzelf in de traditie van de tsaren. Die gekte is tijdens corona begonnen, toen hij zich meer en meer ging afzonderen en zijn oude, brede waaier aan adviseurs de laan uit stuurde.
Poetin heeft lak aan de internationale rechtsorde, zo horen we, maar het wordt niet duidelijk of dat een psychische stoornis is of gewoon een ongewenst standpunt. Het is sowieso dom, want de positie van Poetin wordt hierdoor alleen maar zwakker. Dan zegt Casper Thomas opeens iets slims: als rationele verklaringen voor het gedrag van wereldleiders ontbreken, ontstaat de neiging dit gedrag te interpreteren als psychisch probleem. Als we besluiten inhoudelijk of strategisch niet kunnen volgen, moet het wel aan de psyche liggen.
Zo kunnen we in potentie wel héél véél politici voor gek verklaren.
Beeld: Sophie Rutenfrans van De Balie met Patrick Weil. Still uit stream van De Balie.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.