Sophie in ’t Veld geeft haar collega een leuk afscheidscadeautje
Niemand begrijpt het en misschien is het ook wel niet te begrijpen. Vraag dezer dagen in het Europees Parlement naar Sophie in ’t Veld en je krijgt vragende blikken. Half juni stapte ze op bij D66 en sloot zich aan bij Volt. Het is een opmerkelijke stap nadat In ‘t Veld negentien jaar het Europese D66-gezicht was. In Brussel willen velen er wel over praten, maar veel meer dan speculaties heeft men in huis. Wat dreef In ’t Veld tot haar beslissing en hoe moet het nu verder?
Wat niet helpt, is dat In ’t Veld alleen een verklaring heeft gegeven. Er kwam ook een blog waarin ze met Volt kennismaakt, maar we worden er niet veel wijzer van. Een kritisch interview met een krant of in een talkshow zou helpen, want haar overstap roept ontzettend veel vragen op. Misschien komt dat in de toekomst nog, laat haar voorlichter enigszins schuchter weten. Gekke situatie: de overstap was natuurlijk niet het idee van haar voorlichter, maar hij mag het wel uitleggen.
We kunnen hier dus alleen speculatieve stukjes over schrijven, zeg ik nog. In gedachten zeg ik dit ook tegen In ’t Veld. In mijn hoofd hoor ik haar denkbeeldige antwoord: ‘dat kon je altijd al’. Daarom hierbij een stukje met ideeën over de overstap van In ’t Veld, deels op basis van wat omstanders in het Europees Parlement er dinsdag over te zeggen hadden.
Weg bij D66
In ’t Veld vertrok bij D66 én sloot zich aan bij Volt. Dat laatste krijgt meer aandacht dan het eerste. Toch is dat een beetje raar: de verklaring van In ’t Veld gaat vrijwel uitsluitend over de inhoudelijke koers van D66 en dat lijkt daarmee ook de voornaamste reden van haar vertrek, zo merkt een collega-Europarlementariër van een andere partij op. Ze wilde vooral weg. De redenen zijn door alle speculaties over haar politieke toekomst uit beeld verdwenen.
In ’t Veld ijvert al bijna twintig jaar voor meer Europese democratie, die door haar steevast wordt ingevuld met het idee dat het Europees Parlement een echt parlement moet worden met volwaardige bevoegdheden en dat het afgelopen moet zijn met lidstaten die achter gesloten deuren compromissen bedisselen en daar nauwelijks verantwoording over afleggen aan welke volksvertegenwoordiging dan ook. Veel van deze kritiek gaat over de relatie tussen Europese en nationale overheden.
Het probleem laat zich enigszins raden: dit is geen populaire thema, zo merken ook omstanders in Brussel op. In ’t Veld schreef er recent nog twee boeken over, maar die kregen nauwelijks aandacht. D66 is als coalitiepartij in de positie om dit soort zaken aan te pakken, maar daar zie je niets van terug. De kloof tussen In ’t Veld en D66 is de laatste jaren daarom alleen maar groter geworden en daarmee was het wachten op een ontploffing. De Europarlementariër en haar partij zijn simpelweg uit elkaar gegroeid.
Ongelukkige timing
Dit proces is in een stroomversnelling gekomen toen In ’t Veld zich niet meer voor D66 mocht kandideren. In ’t Veld koos voor de vlucht naar voren, splitste zich af en werd Volt-lid. Hier begint voor omstanders de verwarring: In ’t Veld is veel te intelligent om zonder plan bij D66 weg te rennen en zich elders aan te sluiten. Toch lijkt het erop dat ze precies dat deed: op een plan is ze nog niet betrapt en voor een kandidatuur bij Volt Nederland is ze te laat. Ze schijnt die wel te willen.
Nu is een rare situatie ontstaan die niemand begrijpt. In ’t Veld wilde discussie over de koers van D66, maar die poging is mislukt. Bij D66 zijn ze nog aan het bijkomen van haar vertrek en bij Volt is men verrast dat men onverwachts een powerhouse uit het Europees Parlement in de eigen gelederen heeft. Het verklaart deels de lauwe reacties bij haar nieuwe partij. Naar verluid heeft er nog geen diepgaand gesprek plaatsgevonden over wat In ’t Veld er precies komt doen.
In Brussel weet men hoe ondoorgrondelijk Europese politiek is en dus zien omstanders soms andere opties dan de meest eenvoudige, namelijk dat In ’t Veld Europarlementariër voor Volt Nederland wordt. Ze kan ook lijsttrekker worden van Volt België, want daar woont ze. Dat is weliswaar een afdeling die weinig voorstelt, maar misschien krijgt deze door In ’t Veld een boost. Ook zou ze ambassadeur kunnen zijn in allerlei andere landen waar Volt nog maar nauwelijks aanwezig is. Want de bekendste Volt’er, dat is ze.
Deze buitenlandse opties zijn mogelijk een geitenpaadje om In ’t Veld van enig nut te laten zijn. In Nederland kent Volt strenge regels en daar moet de partij nu voor een buitenstaander – die overduidelijk een baantje zoekt – van afwijken. Dat zal veel leden niet bevallen. Tel daar de belangen van bestaande Volt-kandidaten bij op en het ligt voor de hand dat Volt Nederland zich hier niet aan wil branden. Laat In ’t Veld het maar elders in Europa proberen.
Die andere Europarlementariër
Voortvarendheid kan In ’t Veld niet worden ontzegd: op de website van het Europees Parlement staat ze inmiddels als onafhankelijke Europarlementariër en alle D66-posters zijn weg in de gang bij haar kantoor. Tegelijk is er openlijke speculatie over haar positie binnen haar Europese fractie. In ’t Veld zit bij Renew Europe, een samenwerkingsverband tussen liberale partijen waaronder D66 en VVD. Kan een afsplitser wel bij deze fractie blijven? Er lijkt discussie over. Als ze weg moet, is dat een ramp.
Overzie dit slagveld en je ziet maar één duidelijke winnaar: Samira Rafaela, de tweede Europarlementariër van D66. Ze stond afgelopen jaar onder druk na klachten van personeel en kreeg een waarschuwing, maar de D66-geschillencommissie maakte gehaktvan zowel het onderzoek als de berisping. Het partijbestuur trok deze echter nooit in. Erg populair is ze bij sommige D66-bobo’s nooit geweest: ze werd in 2019 tegengewerkt bij haar kandidatuur en sprak openlijk over uitsluitingsmechanismen.
Als je deze voorgeschiedenis niet kent, denk je: nu In ’t Veld weg is, ligt de weg open voor een lijsttrekkerschap van Rafaela. Ze is de meest ervaren Europarlementariër die D66 nu heeft. Als Europarlementariër doet ze het zeker niet onverdienstelijk. Het zal D66 ook bevallen dat er eens een gekleurde lijsttrekker komt. Hoe sterk ze binnen de partij precies staat is niet helemaal duidelijk, maar ze heeft onder de jongeren zeker fans en de jeugd heeft de toekomst.
Cadeautje voor Samira
Het lijsttrekkerschap van Rafaela lijkt echter ver weg. De profielschets is zo geschreven dat ze niet in aanmerking komt. D66 schermt tevens met de kandidatuur van Tweede Kamerlid Salima Belhaj. Wat gek zeg: voor een gekleurde vrouw hoeven leden niet op Rafaela te stemmen. Doorzichtigheid troef, want Belhaj is na jarenlange dienst geen bekende D66’er en zal vermoedelijk bij de volgende Kamerverkiezingen op zoek moeten naar een andere functie. Dan Rafaela maar in de wielen rijden.
Met haar gekke overstap heeft In ’t Veld het speelveld opeens drastisch veranderd. Nu is Rafaela opeens superbelangrijk: de enige zichtbare D66’er in Europa en bovendien delegatieleider. Ze is de centrale contactpersoon voor iedereen die binnen D66 iets in Brussel wil en zal de komende tijd zichtbaarder zijn dan ooit. Het vergroot de kans dat leden zich gaan afvragen waarom zij niet de perfecte lijsttrekker voor de Europese verkiezingen is.
Leuk afscheidscadeautje van In ’t Veld, terwijl ze niet eens dikke maatjes met Rafaela was.
Beeld: Sophie in ’t Veld. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.