Hoe partijen op de rechterflank onervaren enthousiastelingen vermorzelen
Als je wilt weten hoe partijen op de rechterflank de schijn van een serieuze partij ophouden en daarbij lokale onbenullen vermorzelen, moet je dezer dagen naar de nieuwe gemeente Voorne aan Zee kijken. We zoomen in op Robart Valk, een commissielid die in januari – toen de nieuwe gemeenteraad voor het eerst bij elkaar kwam – startte voor de partij Vrij Voorne. Nog geen vijf maanden later zit hij alweer bij zijn derde partij: eerst ging hij naar Wybren van Haga’s BVNL, nu zit hij bij FvD.
Leve gemeentelijke herindelingen
Partijen hebben het lokaal vaak moeilijk om kandidaat-raadsleden te vinden. Gemeentelijke herindelingen – zoals Voorne aan Zee – hebben dan zo hun voordelen. Traditionele partijen als CDA en VVD moesten voorheen kandidaten vinden voor meerdere gemeenteraden, nu nog maar voor eentje. Je zou kunnen denken: misschien gaat de kwaliteit van de raadsleden wel omhoog, want brekebenen die vroeger in de gemeente Westvoorne nog een zeteltje bezet hielden worden in het gefuseerde Voorne aan Zee geen raadslid meer.
Hoe zit dat als je geen echte partij bent? We komen dan bij BBB, BVNL en FvD, die allemaal geen grote organisatie hebben, geen serieuze ledenstructuur en niet of nauwelijks een actief partijkader. Als je lokaal aan verkiezingen mee wilt doen, is dat eigenlijk ondoenlijk. Er zijn veel te veel gemeenten. Niet zo gek dat nieuwe partijen vaak maar in een handjevol plaatsen meedoen. Zo doet de Partij voor de Dieren dat bijvoorbeeld al jaren. Anders wordt het proces onbeheersbaar.
Voor rechtse partijen blijken herindelingsverkiezingen een kans. Bij de gewone lokale verkiezingen – in maart 2022 – is het ondoenlijk overal mee te doen, maar als er in november van dat jaar alleen in het toekomstige Voorne aan Zee verkiezingen zijn, kun je het kandidaatstellingsproces wél organiseren. Zo kwamen BBB, BVNL én FvD naar Voorne aan Zee, terwijl ze bij eerdere verkiezingen elders meestal verstek lieten gaan.
Drie keer rechts
Het kandidaatstellingsproces ziet er in dit soort gevallen eenvoudig uit: de partij heeft een vrijwilliger en die vraagt actief rond of mensen zich willen kandideren. Je gooit nog wat berichten op sociale media en klaar is kees. Als niemand zich meldt, gaat de deelname niet door. Bij zowel BVNL als FvD lukte het een groepje mensen bij elkaar te krijgen. Het is een illusie te denken dat deze partijen tussen kandidaten konden kiezen. De lijst moest vol.
BBB zag de bui al hangen en deed het anders. De strategie was om partnerschappen met lokale partijen te sluiten. Deze mochten zich vervolgens BBBondgenoot noemen. De nieuwe partij Vrij Voorne kreeg dat label. Iedereen blij: BBB leek toch een beetje aanwezig bij de gemeenteraadsverkiezingen zonder dat men er enig werk aan had. Vrij Voorne kon doen alsof men iets met Caroline van der Plas te maken heeft. De verbintenis was puur opportunistisch.
Van BBB weten we inmiddels hoe deze avonturen afliepen. Inmiddels zijn er bij vier van de twintig bondgenoten afsplitsingen geweest. We horen BBB er nooit meer over. Hoe serieus BBB onderzoek naar de bondgenoten deed kunnen we dus wel raden. Ook in Voorne aan Zee speelt iets geks: Vrij Voorne noemt zich sociaalliberaal, een label dat we van D66 kennen. Niet echt een club waar BBB zich aan zou verbinden, of Vrij Voorne is niet sociaalliberaal, dat kan natuurlijk ook.
Hoe het verder ging
Zo komen we bij Robart Valk. Vrij Voorne haalde één zetel en Valk viel buiten de boot want hij stond op nummer vier. Hij werd commissielid, een soort semi-raadslid zonder stemrecht. Na een maand stapte hij over naar BVNL, die twee zetels had gehaald en kampte met een tekort aan commissieleden. Dat heb je met partijen zonder partijkader. De intenties van Valk waren makkelijk te doorzien: BVNL trok hem met allerlei carrièrekansen. Dat was vast serieus: BVNL heeft te weinig vrijwilligers.
Opeens had Valk BVNL altijd al een betere club gevonden dan BBB, vooral vanwege de boeren, zo meldde hij. Dat standpunt heeft in de gemeente nul relevantie. Eigenlijk was hij het maar voor zeventig procent met Vrij Voorne eens geweest. Bij deze BBBondgenoot waren de kandidaten dus niet serieus doorgelicht en dat had BBB niet door. Je kunt Valk zijn overstap niet eens verwijten: bij BBB houdt men inmiddels afstand van de eigen bondgenoten, dus zelfs BVNL biedt meer kansen.
Nu is het vier maanden later en gaat Valk naar FvD. Het waarom is onduidelijk, maar het heeft ongetwijfeld te maken met het feit dat BVNL een rommelige bende is en FvD vrijwilligers zoekt. Verrassend is dat niet: BVNL kwam in de lokale coalitie terecht, maar heeft geen partijkader. Toen kwam men op de proppen met een wethouder die niet de eerste keus was. Zij heeft alweer het veld geruimd en nu ligt open en bloot op straat dat BVNL een bij elkaar geraapt zooitje is.
Op naar FvD
Dat is FvD op lokaal niveau natuurlijk ook: geen organisatie, geen partijkader en een chronisch gebrek aan vrijwilligers. Als FvD lokaal iets zou voorstellen, zou de partij nooit een commissielid van BVNL overnemen, laat staan iemand die in moordend tempo twee andere partijen heeft versleten.
Hier wreekt zich hoe jonge mensen als Valk de politiek betreden: vol ambities maar zonder enige begeleiding. BBB is populair, Vrij Voorne is BBBondgenoot, heeft geen serieuze kandidatenselectie maar wel vacatures en zo kun je als nieuweling op een rijdende trein springen. Al snel blijkt dat het niet de juiste keuze was. BVNL houdt je vervolgens een worst voor. Je komt er pas later achter dat dit geen serieuze partij is en belandt bij Forum. Dat zal je de rest van je leven worden nagedragen.
Het ligt voor de hand Robart Valk uit te lachen, maar hij is slachtoffer van partijfunctionarissen die nietsvermoedende enthousiastelingen met gladde praatjes binnen hengelen om vervolgens niet meer naar ze om te kijken. Vrijwilligers als Valk zijn bij dit soort partijen puur instrumenteel. Er valt voor hen niets te winnen, maar dat hebben ze in hun carrièredrang niet door. Politieke loopbanen krijgen zo wel erg veel weg van zelfbeschadiging.
Is er nou niemand in Voorne aan Zee die Robart Valk uitlegt dat hij wordt gebruikt?
Beeld: Robart Valk op een poster van Vrij Voorne (links), in bewerkte vorm voor BVNL en FvD.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.