Staatssecretaris Eric van der Burg kan niet garanderen dat asielzoekers in Ter Apel deze zomer weer in de buitenlucht moeten slapen. Het is Rutte ondanks zijn beloftes niet gelukt het aantal asielzoekers omlaag te krijgen. Niemand is tevreden over zulk asielbeleid. Links vindt het te hardvochtig: vluchtelingen moeten een gevaarlijke reis ondernemen en honderden mensen komen jaarlijks om op de Middellandse Zee. Het beleid is gericht op afschrikking, ook van de mensen die bescherming nodig hebben. 

Rechts is minstens zo kwaad. Er zou een einde moeten komen aan wat ongecontroleerde ‘massa-immigratie’ is gaan heten. Veel migranten doen zich voor als vluchteling, maar zijn dat helemaal niet en zitten toch in de asielprocedure. Eenmaal in Nederland gaan ze nooit meer weg, ook niet als hun asielverzoek is afgewezen. Ondertussen zorgen migranten voor problemen op de woningmarkt en komen ze relatief vaak in de criminaliteit terecht. De oplossing is simpel: de grenzen moeten dicht. 

In deze gepolariseerde tijden kun je hier nauwelijks een genuanceerd debat over voeren. Links beschuldigt critici van het migratiebeleid van rechtsextremisme en racisme, rechts beschuldigt links van hopeloze naïviteit en het ontkennen van maatschappelijke problemen. Hoe komen we verder?

Een genuanceerd boek

Deze vraag staat centraal in het boek De Asielloterij van Ruud Koopmans, de Nederlandse hoogleraar sociologie die werkzaam is in Berlijn. Dit boek kwam al eerder uit in het Duits. De eerste reacties op Twitter volgen de lijnen die we uit het migratiedebat kennen: Koopmans staat in ieder geval niet bekend als linkse denker. Na lezing van De Asielloterij denk je: de bestaande links-rechts labels passen niet bij hem. Hij probeert als een van de weinigen een middenweg te vinden. 

Koopmans gaat uitgebreid in op de redenen waarom het bestaande asielbeleid niet werkt. Er is veel mis: integratieproblemen, honderden doden op de Middellandse Zee, samenwerking met autocraten als Erdogan en het in de steek laten van landen ‘in de regio’ waar zoveel vluchtelingen worden opgevangen dat ze er min of meer onder bezwijken. Wat je politieke kleur ook is: in Koopmans’ analyse komen altijd feiten langs die je bevallen, maar ook zaken die je liever vergeet. 

Eigenlijk is Koopmans’ stelling zo simpel dat iedereen deze zelf ook wel had kunnen bedenken. Het asielbeleid draait eigenlijk maar om één gegeven: als je de grens van de EU bereikt, mag je aan de asielprocedure beginnen. Maar weinig mensen gaan vervolgens ooit nog terug. Dat is raar beleid, want we hebben hier geen invloed op én het suggereert dat de mensen die onze bescherming het meest nodig hebben aan de grens staan. Dat is nou juist niet zo. Zieke en gewonde mensen zullen de reis naar de EU nooit maken. 

Een oplossing? 

In de traditie van het poldermodel stelt Koopmans dat links én rechts iets van hun standpunten moeten inleveren. Hij gaat ten eerste in op de hervestiging van grote groepen vluchtelingen. Zij kunnen speciaal worden opgehaald uit conflictgebieden om hier asiel te krijgen. Hervestiging maakt het mogelijk het aantal asielzoekers te plannen, hun opvang en integratie goed te regelen en ervoor te zorgen dat de meest behoeftigen hulp krijgen en niet – zoals nu – de mensen die een mensensmokkelaar kunnen betalen. 

Linkse mensen krijgen op deze manier wat ze willen: veilige routes naar Europa voor echte vluchtelingen. Rechts krijgt iets terug: een einde aan illegale, ongecontroleerde migratie die ons telkens overvalt. Om deze migratie tegen te gaan kijkt Koopmans naar de plannen van Denemarken en het Verenigd Koninkrijk om asielzoekers in ‘derde landen’ als Rwanda de asielprocedure te laten doorlopen. Dit lijkt op de praktijk in Australië, waar men de illegale migratie met stevig beleid daadwerkelijk onder controle kreeg. 

Koopmans brengt nuance waar velen die niet meer op kunnen brengen: legale vluchtelingenroutes zijn wenselijk, maar alleen als ook illegale migratie wordt gestopt. Zo komt een humanitair vluchtelingenbeleid in beeld. Niet alle vluchtelingen kunnen weliswaar worden geholpen, maar dat is altijd zo. Hervestiging en de inzet van zorgvuldig geselecteerde ‘derde landen’ kan leiden tot meer controle én meer bescherming van mensen die dat nodig hebben. Koopmans waarschuwt terecht: zonder compromis, profiteren alleen de populisten. 

Beeld: De Asielloterij van Ruud Koopmans. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.