Hoe entameer je een maatschappelijk debat over een onderwerp dat niet standaard op de agenda van de talkshows staat, waar nauwelijks over wordt getwitterd en waar kranten geen opiniestukken over plaatsen? Het debat wordt vooral beheerst door de waan van de dag en dat zie je in alle media terug. Kwesties die spelen op de langere termijn of nieuw, abstract en ingewikkeld zijn, komen niet snel aan bod. Urgente, concrete kwesties gaan altijd voor. 

Een voorbeeld is de digitale euro. Deze klinkt vertrouwd, maar is dat niet. Dat is ook meteen het probleem van deze nieuwe vorm van geld: deze verdient uitleg. De digitale euro bestaat nog niet, maar centrale banken experimenteren er wel mee. De grote vraag is wat deze nieuwe munt gaat betekenen.

De digitale euro 

Veel geld is tegenwoordig digitaal: in Nederland zijn de meeste betalingen allang niet meer contant. Dit geeft commerciële banken – lees de Rabobank, ABN AMRO en ING – enorme macht. Zij beheren immers al dat digitale geld. Om je pinpas te kunnen gebruiken ben je van deze bedrijven afhankelijk en dat is niet per se een goede zaak. We hoeven maar naar de crisis van een paar jaar geleden te kijken om te weten dat banken soms te grote risico’s nemen. 

De digitale euro is een digitale munt die door de centrale bank wordt uitgegeven. Dat is dus buiten de ouderwetse banken om. Een probleem van zo’n digitale munt is dat deze programmeerbaar is en dat de overheid in theorie kan gaan bepalen hoe lang deze geldig is of waar je deze aan mag uitgeven. Klimaatvriendelijke producten zijn een voorbeeld: je kunt de digitale euro bijvoorbeeld alleen uitgeven aan zaken die het klimaat niet of niet te veel belasten. Een vliegreis kun je er dan niet mee betalen.

In theorie kan de overheid straks mensen met een uitkering digitaal geld geven waarmee ze geen ‘onverstandige bestedingen’ kunnen doen, zoals drank of sigaretten. Zo komt een controlestaat al snel dichtbij. Hoe vergezocht is dat beeld? Theoretisch kan het. We lezen zelfs over de mogelijkheid van deze controle op de website van de Nederlandsche Bank. Hoog tijd voor media-aandacht die mensen bewust maakt van de risico’s of juist onterechte zorgen wegneemt. 

Naar Blckbx dan maar? 

De digitale euro is een mooi voorbeeld hoe ellendig de eenzijdige focus van veel reguliere media is. Het onderwerp is simpelweg te onbekend en te ingewikkeld. Welke media er wél interesse in hebben? Kanalen als Café Weltschmerz en Blckbx met hun voorliefde voor overdrijving en complotten. Zo krijgen we alleen alarmerende verhalen alsof we per definitie aan de vooravond van een controlestaat staan, terwijl dat natuurlijk verre van vaststaat.

Kamerlid Mahir Alkaya van de SP wil een debat over de digitale euro en schreef al een boek waarin dit thema aan bod komt. Maar boeken wordt weinig gelezen en voor de reguliere media blijft het onderwerp abstract. Is Blckbx dan een optie? Alkaya ging er zitten en dat leverde hem nogal wat kritiek op. Hoe terecht was dat? 

Opeens moest ik denken aan een boek wat ik twintig jaar geleden las: in Public Intimacies interviewt Patricia Joyner Priest tientallen deelnemers aan sensationele talkshows als Jerry Springer. Haar vraag: waarom doen bijvoorbeeld transgenders aan zo’n programma mee? Het antwoord bleek nogal simpel: ze wilden aandacht voor hun zaak, realiseerden zich dat Jerry Springer geen ideaal podium is, maar het was tegelijk hun enige kans om hun verhaal te doen.

Iemand die in Nederland serieus aandacht wil voor de digitale euro lijkt onbedoeld wel een beetje op de zonderlinge gasten van Jerry Springer. Waar kun je aandacht voor je punt krijgen? Blckbx is geen ideaal podium, maar is er een beter alternatief?

In Hoe het allemaal misging praten Tinkebell en ik over de digitale euro.

De podcast Hoe het allemaal misging is te beluisteren via alle reguliere podcast-platformen waaronder Apple, Google en Spotify. Beeld: Mahir Alkaya in de studio van Blckbx. Still uit de video. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.