Het is nooit een club geworden waar je graag bij wilt horen: JA21. De partij die zich ruim twee jaar geleden afsplitste van Forum is altijd halfslachtig gebleven. Waar FvD een tijdje een bedreiging voor de gevestigde orde vormde, is JA21 dat nooit geworden, al suggereren de leuzen van de partij het tegenovergestelde. Als er een nieuwe partij bestaat die de gevestigde orde uitdaagt, is het BBB. JA21 durft het niet toe te geven, maar het heeft er alle schijn van dat de partij uitloopt op een mislukking.  

Onlangs lekte een brief van ontevreden JA21-politici uit. Ze vonden de partij niet democratisch en kwamen met voorstellen om de organisatie te verbeteren. De media probeerden er iets spannends van te maken, maar eigenlijk was dat overdreven: de JA21’ers, onder leiding van Tweede Kamerlid Nicki Pouw, hadden een kritisch doch constructief document opgesteld. Zo’n brief staat niet gelijk aan ruzie. Het is vooral de gang van zaken rond de brief die aantoont dat JA21 er niet goed voorstaat. 

De briefschrijvers klagen over de partijstructuur en dat is een beetje gek. Die structuur is hetzelfde als die van FvD, de partij waar men ooit wegliep. Bij Forum en JA21 wordt het partijbestuur niet democratisch gekozen en dus hebben leden geen grip op hun eigen club. De gevolgen daarvan waren bij FvD desastreus, maar het weerhield JA21 er niet van dezelfde constructie in te voeren. Het suggereert dat men niet goed heeft nagedacht over wat er precies bij FvD misging. 

Een eilandenrijk 

JA21 is geen eenheid, het is ieder voor zich. De partij heeft een eilandencultuur en vertoont nauwelijks interne samenhang. We zien dat bijvoorbeeld aan de fracties die meetekenden aan de brief: de fractie in Utrecht deed dat wel, die in Noord-Holland niet. Het blijft gissen naar het waarom. De meest voor de hand liggende verklaring is dat briefschrijver Pouw ooit in de Utrechtse fractie zat, in Noord-Holland Annabel Nanninga, die de brief dan weer niet tekende. Pouw en Nanninga zijn niet van dezelfde interne stroming. 

Als we gedetailleerder kijken ligt het nog ingewikkelder. De Noord-Hollandse fractievoorzitter Gerard Kohler zei bij zijn afscheid dat hij weer zwevende kiezer is. Dit suggereert dat de voormalige fractie in Noord-Holland helemaal geen eenheid was. Misschien was men deels op de hand van Nanninga, zoals de huidige fractievoorzitter Daniël van den Berg, die boos is dat er überhaupt een brief is geschreven. Maar deels had de fractie kennelijk andere ideeën. Toch tekende men de brief dan weer niet.

Er is meer bewijs voor versnippering en bekoelde interne verhoudingen. De afgelopen maand namen 27 Statenleden van JA21 afscheid. Bij het partijcongres kon er geen bedankje vanaf. Het suggereert dat de briefschrijvers gelijk hebben dat de partij draait om persoonlijke voorkeuren. Sommige mensen zijn simpelweg afgedankt, of ze nou goed werk hebben verzet of niet. Provinciale fracties kennen elkaar nauwelijks, dus het landelijke bestuur kan dit prima doen zonder al te veel kritiek te krijgen. 

Grondbeginselen als oplossing?

De oplossing voor deze gebrekkige samenhang is volgens de briefschrijvers een beginselprogramma. Dit past bij het streven van de conservatieve stroming binnen JA21 om de partij een brede conservatieve basis te geven waar rechtse kiezers en politici van diverse pluimage bij aan kunnen sluiten. Het beginselprogramma kan in theorie het eilandenrijk tot één geheel smeden. Tot dusver had JA21 helemaal geen beginselen en dus moest iedereen zelf maar uitmaken waarom men bij de club paste.

Bij het partijcongres werden dit weekend beginselen vastgesteld, maar wel met een voetnoot: het gaat om een soort aanzet tot interne discussie. Het is wederom bewijs voor weinig commitment aan een gezamenlijke toekomst: hoe het verder gaat met de beginselen is onduidelijk. Sommige aanwezigen gaven aan het document niet te hebben gelezen. Zij zijn het vertrouwen kennelijk al kwijt en zitten er alleen nog voor het baantje. Maar zelfs dat is vaak mislukt. 

Als deze beginselen de partij moeten verenigen, weten we nu al dat ook dat fout gaat: de tekst is niet alleen slordig, maar ook ontoegankelijk. Allerlei standpunten zijn niet goed uitgewerkt, terwijl we op basis van dit document – dat inmiddels offline is gehaald – conclusies kunnen trekken over het ondermijnen van de rechtsstaat en het goedpraten van discriminatie. Zouden zulke beginselen verbindend werken voor een brede rechtse stroming? Alleen bij JA21 twijfelt men over het antwoord.

In Hoe het allemaal misging praten Tinkebell en ik deze week (wederom) over JA21.  

De podcast Hoe het allemaal misging is te beluisteren via alle reguliere podcast-platformen waaronder Apple, Google en Spotify. Beeld: open deur van het JA21-congres. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.