De provincies zijn druk aan het formeren en ook in Noord-Holland is men er maar druk mee. Of nou ja, dat valt eigenlijk wel mee, want het is alweer een week geleden dat verkenner Ankie Broekers-Knol een notitie schreef over de mogelijke coalities. Deze woensdagavond komen de Provinciale Staten bij elkaar om erover te debatteren en ook Broekers-Knol sluit aan. Ze zegt dat ze blij is dat deze extra vergadering is georganiseerd, want zo gaat er geen tijd verloren. 

Klopt dat wel? We zien in Noord-Holland een flink staaltje oude politiek, waarbij de grootste partij – BBB – een verkenner heeft benoemd die met alle partijen een gesprek heeft gevoerd om te zien welke mogelijkheden er zijn om een meerderheidscoalitie te vormen. Het resultaat laat zich uittekenen: BBB is zo groot dat iedereen vindt dat de partij mee moet gaan besturen, maar er is geen enkele logische combinatie te maken. Dat spreekt men alleen niet uit. 

Broekers-Knol komt met het advies de vier grootste partijen met elkaar te laten praten. Dat zijn BBB, gevolgd door de VVD, PvdA en GroenLinks. Het blijkt prima te beargumenteren dat deze combinatie voordelen heeft. De grote winnaar BBB zit in de coalitie en PvdA en GroenLinks houden elkaar in Noord-Holland vast en zijn dus onafscheidelijk. Met de VVD erbij is het aantal partijen in de coalitie minimaal en is er toch een mix van links en rechts en van stad en platteland. 

Onlogische combinatie

Dit klinkt logisch, maar dat is het natuurlijk niet. BBB en GroenLinks denken over het heetste hangijzer – stikstof – precies het tegenovergestelde. Broekers-Knol heeft ook nog een tweede combinatie bedacht, al heeft die niet de voorkeur. Dit zou BBB zijn met VVD, CDA, PvdA en D66. Die combinatie is echter helemaal niet beter, want dan staat BBB weliswaar niet meer tegenover GroenLinks, maar moet gaan bakkeleien met D66. Ook is de vraag of de PvdA zonder GroenLinks wil. Waarschijnlijk niet.

Het debat laat de hopeloze situatie goed zien. Meerdere Statenleden vragen zich af of de vier partijen bereid zijn met elkaar om tafel te zitten. Heeft Broekers-Knol ook inhoudelijk met ze gepraat of ze er met elkaar uit willen komen? Het duurt een tijdje maar het antwoord op die vraag blijkt nee: de gesprekken moeten nog beginnen. Niemand durft te vragen waarom de exercitie van Broekers-Knol dan ruim twee weken heeft geduurd in plaats van een paar minuten.

Er bestaat zeker bereidheid om met elkaar om de tafel te gaan zitten, denkt Broekers-Knol. Het enthousiasme straalt ondertussen van geen enkel gezicht. Het meest enthousiast is BBB-fractieleider Ingrid de Sain die praat over een groter geheel vormen, verbinding zoeken en goed samenwerken. De VVD klinkt al een stuk minder enthousiast met een gortdroog verhaal over alle eisen waar de nieuwe coalitie aan moet voldoen. Er is altijd wel een reden om te breken, zo lijkt het. 

Bestuurlijke vernieuwing

Johan Dessing (FvD) stelt de beste vraag. Hij vindt de aanpak erg ouderwets. Er zou ook naar een constructie met wisselende meerderheden gekeken kunnen worden. Broekers-Knol vindt dat geen goed idee, want er moet stabiliteit komen. Er is tijdens de verkenning wel over zo’n variant gepraat, maar wisselende meerderheden zijn vooral een risico, vindt ze. Dat is in deze fase dus geen optie. Zo staat bestuurlijke vernieuwing in Noord-Holland direct bij het grofvuil. BBB zegt er niets van. 

Een rare gewaarwording: in Limburg was er vanaf 2019 een samenwerking die steunde op wisselende meerderheden. Bijna iedereen was er tevreden over. Het is het beste wat FvD ooit produceerde: een vernieuwende bestuurlijke constructie die ook stabiel was. De coalitie viel door integriteitsproblemen, niet door de wisselende meerderheden. Hoewel sommige Noord-Hollandse Statenleden wel naar deze variant willen kijken, lijken ze dit voorbeeld niet te kennen. Zo worden ze al snel het bos ingestuurd. 

Bestuurlijke vernieuwing is in Noord-Holland ver weg. We zien dat ook bij een idee van Ines Kostic (PvdD). Ze wil dat Statenleden – parallel aan de formatie – met elkaar en experts in gesprek gaan over de grootste uitdagingen van nu: een schone leefomgeving én perspectief voor boeren. Iedereen kan wel wat inspiratie gebruiken, denkt Kostic. Misschien leveren deze gesprekken nieuwe oplossingsrichtingen op. Het enthousiasme voor dit vrijblijvende experiment nadert vrijwel direct de nul. Ook BBB blijkt geen enthousiast voorstander. 

Zo vervliegt elke hoop dat BBB in Noord-Holland bestuurlijke vernieuwing gaat aanjagen. Leuke quizvraag: wat is nou het verschil tussen de opstelling van BBB en die van alle oude middenpartijen?

Beeld: Provinciehuis Noord-Holland. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.