De hoofdrolspelers hebben een mooie bende van JA21 gemaakt
JA21 maakt ruzie over de koers en de interne organisatie. Kritische leden hebben een brief opgesteld en eisen interne democratie en een beginselprogramma zodat duidelijker is waar de partij voor staat. Nu zou je kunnen denken: wat maakt zo’n brief nou eigenlijk uit, want JA21 heeft een bestuur dat zichzelf vervangt en geen verantwoording schuldig is aan leden. Ze kunnen op hun kop gaan staan: het partijbestuur bedenkt zelf wel hoe ze de partij bestiert.
Dat is te simpel: na het uitlekken van de brief via de Telegraaf zijn de spanningen verder toegenomen. Niet iedereen kende de brief. Zo leerde de Noord-Hollandse fractie deze pas in zijn geheel kennen toen die al online stond. Daar was men dus niet geconsulteerd. Ook het partijbestuur is in rep en roer: minstens een van de ondertekenaars is inmiddels gebeld met een stevig verzoek zijn naam onder de brief weg te halen. Dat maakt het allemaal natuurlijk alleen maar erger.
Wie is wie in deze mensenmassa? Een overzicht van negen hoofdrolspelers en wat we weten over hun rol in dit conflict. Op alfabetische volgorde.
Johan Almekinders
JA21 heeft voor het eerst zelf provinciale kandidatenlijsten opgesteld. Opeens waren veel oude bekenden verdwenen. Dit proces was niet transparant en daar klagen de kritische partijleden nu over. Terecht: vaak is het onduidelijk waarom ervaren mensen zijn verdwenen. Bij Johan Almekinders – de facto oud-JA21-fractieleider in Overijssel – kunnen we het echter wel raden: hij was te kritisch.
Almekinders heeft met veel verdwenen collega-Statenleden de brief ondertekend. Almekinders deed al bij de laatste ledenvergaderingeen democratiseringsvoorstel. Daar was het bestuur om ‘juridisch-technische en inhoudelijke argumenten’ tegen. Geheel indachtig een niet-transparante partij kwamen deze argumenten niet in de notulen terecht. Almekinders bracht zijn voorstel niet in stemming, maar toen was het al te laat: iedereen weet wie niet luistert naar de partijtop.
Toine Beukering
Net als in de provincies, houdt JA21 grote schoonmaak in de Eerste Kamer. Als er in juni een driekoppige fractie over is, zijn alle huidige fractieleden weg, behalve Annabel Nanninga. Zittend senator Toine Beukering vist met zijn vierde plaats op de kandidatenlijst achter het net. Hij mag wel de fractie in Zuid-Holland leiden, een soort troostprijs voor iemand die de laatste jaren alleen opviel met een dom interview.
Het heeft er alle schijn van dat het JA21-conflict een verband heeft met Beukerings vertrek uit de Eerste Kamer. Ook de totstandkoming van deze kandidatenlijst was niet transparant. Waarom Beukering geen tweede termijn krijgt is een raadsel. Je zou kunnen stellen dat de afgevoerde Provinciale Statenleden hun eigen vertrek hebben laten passeren, terwijl Beukering – wiens naam nu onder de kritische brief prijkt – terugbijt.
Adrien de Boer
De partijvoorzitter van JA21 valt vooral op omdat hij er het CV helemaal niet voor heeft. Je zou op deze post een manager of politicus met jarenlange ervaring verwachten, maar het werd de oud-gitarist van Forum, die enige tijd de Amsterdamse fractie ondersteunde. Het toont de onduidelijke interne organisatie van JA21: De Boer zou nergens anders partijvoorzitter kunnen zijn.
Iemand die vanuit een ondergeschikte rol partijvoorzitter wordt, zal niet snel worden gezien als méér dan het hulpje van de oprichter. Zoiemand is geen sterke, onafhankelijke geest die de partij omvormt tot een democratie en die indien nodig tegen de partijoprichters durft te zeggen dat de leden een andere kant uitwillen. De brief is lastig anders te lezen dan dat de critici van De Boer af willen.
Femke Bouma-Eerdmans
JA21 heeft nog een ander interessant bestuurslid: het is Femke Bouma-Eerdmans oftewel ‘de vrouw van’. We kennen deze constructie van meer beginnende partijen, waar men simpelweg geen bestuursleden kan vinden en dan maar wat hulpjes, familieleden en vrienden aanstelt. Maar JA21 bestaat al ruim twee jaar en Bouma gaat pas half april eindelijk weg.
De smoes is bekend: JA21 heeft er maanden over gedaan om een nieuwe penningmeester te vinden, maar eigenlijk had Bouma – die wel competent schijnt te zijn – er nooit mogen zitten. Haar relatie met Eerdmans is inmiddels een splijtzwam: manlief tekende de kritische brief aan het partijbestuur – lees: zijn vrouw – niet, zijn mede-fractieleden wel. Wordt gezellig, die fractievergaderingen.
Joost Eerdmans
Er worden vaak grapjes gemaakt over de grote hoeveelheid partijen waar Joost Eerdmans bij zat: CDA, LPF, EénNL, Leefbaar Capelle, Leefbaar Rotterdam, Forum en nu JA21. Toch zou je er ook een kwaliteit in kunnen zien: Eerdmans is een politieke overlever. Hij bleef net zo lang bij Forum tot hij echt niets anders meer kon dan opstappen. Nu rebelleert hij niet tegen het bestuur, lees: zijn eigen vrouw.
Eerdmans krijgt altijd voor de voeten geworpen dat hij een partijhopper is, een mislukte wethouder in Rotterdam en een leider die zijn mensen niet bij elkaar kan houden. Klopt allemaal, maar er is ook iets anders: JA21 begrijpt inmiddels dat als de partij een breed publiek moet aanspreken, Eerdmans geschikter is dan die andere partijoprichter, want die maakt JA21 binnen een mum van tijd tot een tweede PVV.
Derk Jan Eppink
Nu Eerdmans niet rebelleert tegen zijn eigen vrouw en Nicki Pouw-Verweij een van de ondertekenaars van de kritische brief is, is de positie van het derde Kamerlid essentieel. Derk Jan Eppink tekende mee en je zou hem dus kamp-Pouw kunnen noemen, al is ook Eppink nou niet het soort politicus waarvan je denkt: die is vrij van enig opportunisme.
Misschien is het omdat Eppink zag hoe de Vlaamse partij waar hij destijds Europarlementariër voor was – LDD – desintegreerde en hij gelijkenissen ziet met JA21. Je zou in ieder geval kunnen zeggen dat zijn oordeel belangrijk is, vooral voor de vraag wie in de Tweede Kamerfractie geïsoleerd staat. Nu is dat Eerdmans nog, maar dat zou morgen zomaar Pouw kunnen zijn.
Annabel Nanninga
Eind 2020 richtte Joost Eerdmans met Annabel Nanninga JA21 op en sindsdien zijn zij de bepalende gezichten. Ze kopieerden de structuur van FvD, waarbij het partijbestuur niet afzetbaar is, terwijl ze bij Forum heel goed hadden kunnen zien hoe ellendig die constructie uitwerkt. In plaats daarvan zetten ze vertrouwelingen in het bestuur. Het resultaat is ruzie.
Bij allerlei bijeenkomsten was het gênant te zien dat de leden harder voor Nanninga klappen dan voor alle anderen, waaronder Eerdmans. In combinatie met het bevriende partijbestuur maakt dit haar onaantastbaar. Ze mag nu terugkomen als fractieleider in de Eerste Kamer, terwijl de vraag gerechtvaardigd is of daar onder haar leiding ooit enig positief resultaat is geboekt.
Nicki Pouw
Bij JA21 is ook iemand in de verkeerde film terechtgekomen. Nicki Pouw is de enige zichtbare JA21-politicus die geen overduidelijke link met Forum heeft, al zat ze daar wel bij en stond ze aanvankelijk ook op de FvD-kandidatenlijst van maart 2021. Pouw lijkt een succes, maar wel met een inhoudelijke lijn die soms diametraal tegenover die van Nanninga en Eerdmans lijkt te staan.
Pouws conservatieve geluid past bij dat van veel weggelopen of weggestuurde Statenleden die van JA21 een brede volkspartij wilden maken en geen schreeuwerige doublure van de PVV. Nu stapt ze naar voren om meer ledendemocratie te eisen. Of haar inhoudelijke koers daarmee kan winnen is twijfelachtig, maar Pouw houdt vast nog even vol. Ze is als een van de weinigen niet afhankelijk van JA21: ze kan zo terug de zorg in.
Rob Roos
En dan hebben we die Europarlementariër nog die intern controversieel is verklaard en volgens het roddelcircuit intern al eens de wacht is aangezegd. Het is Rob Roos, de ondernemer die ooit FvD-lijsttrekker in Zuid-Holland was, overstapte naar het Europees Parlement en daar vooral veel stampij maakt over corona-beleid, transparantie en sinds kort ook het eten van insecten.
Bij BVNL van Wybren van Haga willen ze Roos naar het schijnt graag inlijven, maar hij is bij JA21 gebleven. Hij is duidelijk voorstander van de lijn-Pouw, maar juist bij hem schuurt het: te wappie. Roos kwam zelfs in een Amerikaanse talkshow, maar JA21 pusht hem niet meer. Het lijkt uitgesloten dat hij een nieuwe termijn krijgt. Roos tekende de brief, zijn collega Michiel Hoogeveen niet. Rara wie wordt in 2024 lijsttrekker?
En nu?
We moeten tot 15 april wachten op het vervolg. Een goed partijbestuur maakt JA21 zo snel mogelijk democratisch, omdat dat spanningen over functies en de koers kan verkleinen. De grote vraag is: heeft JA21 een goed bestuur? U weet het antwoord.
Beeld: Joost Eerdmans in een JA21-video van begin 2021. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.