JA21 in de problemen. Zou Joost Eerdmans de partij bij elkaar kunnen houden?
Woensdagavond vindt de installatie plaats van de Provinciale Statenleden van Noord-Holland. Oudgedienden Daniel van den Berg en Ivo Mantel worden opnieuw beëdigd, samen met nieuwkomer Kelly Uiterwijk. De Noord-Hollandse fractie is niet meer wat hij geweest is. In Noord-Holland gaat JA21 van zes naar drie zetels. Het moet pijn doen bij de partij die dé vervanger van Forum voor Democratie wilde zijn. Die missie is vooralsnog mislukt. De peilingen dalen.
Interne problemen zijn dan nooit ver weg. En dus is daar een artikel in de Telegraaf over een kritische brief van prominente leden aan het partijbestuur. De briefschrijvers stellen dat JA21 ondemocratisch is, dat een inhoudelijk fundament ontbreekt en dat besluitvorming niet transparant is. Laten we eerst kijken wat hiervan waar is.
Drie kritiekpunten
De stelling dat JA21 ondemocratisch functioneert is een open deur en de briefschrijvers zijn wat dat betreft vooral langzaam van begrip. Het bestuur is niet gekozen door leden en vervangt zichzelf. Het is de constructie die Thierry Baudet bij Forum absolute macht gaf. Juist daarom is het vreemd dat JA21 dit ook zo heeft geregeld. De ervaringen bij Forum waren nou niet echt positief. De briefschrijvers willen er vanaf en bepleiten ledendemocratie. Terecht.
De briefschrijvers vinden dat JA21 geen inhoudelijk fundament heeft. Dat klopt: bij de ledenvergadering van 15 april wordt voor het eerst gepraat over de beginselen. Tot dusver definieerde de partij bijvoorbeeld nooit wat het verschil is met Forum. Dat is pregnant want daar komen de meeste JA21-politici vandaan. Inmiddels lijkt de koers bovendien verschoven richting een anti-migratiepartij, zonder dat duidelijk is of dat wel past bij de eerder ingezette koers. Terechte kritiek dus.
Tot slot is er commentaar op de selectieprocedure. In de provincies waren sommige mensen opeens niet meer gewenst, ervaring werd niet geborgd en loyaliteit was bepalend, niet ervaring of inhoud. Dat laatste zagen we al in december, toen de kandidatenlijsten bevolkt bleken te worden door opvallend veel onervaren twintigers. Dit had toen al een alarmbel kunnen zijn dat JA21 zich net als vele rechtse voorgangers ontwikkelt tot een applausclub voor de partijtop. Terecht dat daar kritiek op is.
De aanstichters
Eens zien van wie deze brief afkomstig is. In de berichtgeving lezen we dat Kamerleden Pouw en Eppink deze brief ondertekenden, net als Europarlementariërs Roos en Rooken. Interessant, maar we moeten ook naar de rest kijken. Dat zijn vooral Statenleden. In de onderstaande tabel: JA21 in de provincies voor en na de verkiezingen. Deze is inclusief de voormalige OCL-fractie in Overijssel die niet de partijnaam droeg, maar wel uit leden van JA21 bestond.
JA21 voor en na de provinciale verkiezingen
Conclusies trekken is niet moeilijk: de ondertekenaars komen uit vier provincies en slechts twee van hen zijn herkozen. Nieuwe gezichten tekenden niet. Ik heb het even voor u nagevraagd: in Noord-Holland zagen ze de hele brief pas tijdens de installatievergadering toen de Telegraaf er ook al over berichtte. Hoezo is JA21 geen geheel?
Vraag bij andere partijen na welke JA21-Statenleden enige indruk wisten te maken en je hoort namen als Wouter Weyers (Utrecht), Johan Almekinders (Overijssel) en Gert Jan Ransijn (Flevoland). Allemaal keurige heren die hun stukken lazen, serieus werk wilden doen en niet tot de platte anti-migratieroepers behoorden, maar eerder een degelijke conservatieve volkspartij wilden voor een brede doelgroep. De Nicki Pouw-stroming, zou je kunnen zeggen.
Probleem: deze heren stonden intern bekend als lastig en kritisch. Ze zijn afgevoerd, soms tot verbazing van de buitenwereld. In Utrecht vroegen Statenleden van concurrerende partijen zich hardop af waarom de constructieve Weyers vertrok ten faveure van het minst competente Statenlid van de oude fractie. Ook verbazing in Limburg, waar JA21 drie goede, onafhankelijke ex-FvD’ers inlijfde, maar ze vervolgens ook snel weer wegjaagde. Is dit een partij die kwaliteit koestert?
Hopeloze verdeeldheid
Bij ondemocratische partijen is het patroon altijd hetzelfde: de leiding geeft vooral functies aan mensen waar men een goede band mee heeft. Zo ging het bij vele rechtse voorgangers en zo gaat dat bij JA21 ook. En dus moesten criticasters als Almekinders en Ransijn weg, mochten Limburgse ex-FvD’ers die blijk gaven van een onafhankelijke geest geen positie krijgen en waren de baantjes alleen voor vrienden van de partijtop, zoals Maarten Goudzwaard en Willem Rutjens.
Als je goed kijkt, is hier meer aan de hand dan vrienden die elkaar baantjes toestoppen en critici de mond snoeren. Deze strijd gaat ook over de inhoud. Bij campagnebijeenkomsten kreeg je vaak de indruk dat JA21 een tweede PVV is met vooral een hard anti-migratieverhaal. Bij Nicki Pouw – nu opeens kritisch geworden – krijg je de indruk dat ze is verdwaald. Ze vertegenwoordigt de nette, goed geïnformeerde, conservatieve flank van JA21 maar die zit in de verdrukking. Haar metgezellen hebben vaak al geen positie meer.
De critici zeggen het al ruim twee jaar: JA21 is een gelegenheidscoalitie van mensen die eind 2020 niet herkiesbaar waren omdat ze bij FvD waren weggelopen. Toen zijn ze samen maar een partij begonnen omdat de som der delen meer kans maakte dan de afzonderlijke bloedgroepen. Goed gezien, maar dan moet je wel hard werken om van die partij vervolgens ook een eenheid te maken.
Dat is niet gelukt. Zou het wellicht met de bezielende leiding van Joost Eerdmans te maken hebben?
Beeld: JA21-logo’s.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.