Nederland heeft een van de oudste grondwetten ter wereld. Wim Voermans heeft er een boek over geschreven. Voermans is hoogleraar staats- en bestuursrecht aan de Universiteit Leiden en daarnaast een bekende verschijning in talkshows. Onze constitutie wordt maandagmiddag gepresenteerd in Perscentrum Nieuwspoort. Kamervoorzitter Vera Bergkamp neemt het eerste exemplaar in ontvangst. De uitgever schrijft:

‘Wim Voermans probeert [de] vaak lastig te doorgronden regels van ons oude Nederlandse constitutionele bestel tot leven te wekken door (…) naar hun achtergrond te kijken. Je gaat die regels (…) namelijk beter begrijpen als je weet op welke vraagstukken ze een antwoord (probeerden te) geven. Onze constitutie reist daarvoor langs de Republiek, het Koninkrijk en de geboorte van de moderne (rechts)staat en democratie in een poging de deur van onze constitutie te openen voor iedereen: leken, liefhebbers, studenten staatsrecht en deskundigen, professionals en amateurs.’

Er zijn in Nieuwspoort wat hoogleraren langsgekomen om hun licht te laten schijnen op dit boek. Het onderwerp is volgens hen erg belangrijk: er is in Nederland maar weinig grondwettelijk besef. Dit zien we zelfs in de Tweede Kamer. Er moet daarom meer over de Grondwet worden gelezen. We moeten ons niet laten ontmoedigen door de dikte van dit boek, horen we een hoogleraar zeggen. Het gaat om 912 pagina’s. Of Tweede Kamerleden het boek gaan lezen laat zich al meteen raden: alleen Lisa Westerveld (GroenLinks) en Joost Sneller (D66) zijn deze middag aanwezig.

Vertrouwen in de Grondwet is noodzakelijk, zo horen we, juist omdat het vertrouwen in de politiek tegenwoordig zo fragiel is. Door onze gezamenlijke regels kunnen conflicten immers politiek worden beslecht. Dat is nodig, want de diversiteit is in Nederland zo groot dat sommige politicologen denken dat ons land in theorie eigenlijk niet eens kan bestaan. Zo effectief is onze constitutie dus.

Is er een probleem? 

Een hoogleraar uit Tilburg vertelt dat de Grondwet meer dan ooit in de belangstelling staat. Tijdens corona werden grondrechten ingeperkt en daar was veel woede over. Critici – in de volksmond ook wel wappies genoemd – verwezen toen steeds naar de Grondwet. Zij deden steeds hetzelfde: onze grondrechten heel absoluut opvatten. De hoogleraar wekt de indruk dat dit een fout was van de wappies, maar het wordt voor de leek niet helemaal duidelijk waarom. Deze observatie grijpt daarmee terug naar het idee dat Nederland zijn eigen Grondwet niet goed kent. Tijd om Voermans te lezen dus.  

Een belangrijke kritiek op de Grondwet is dat deze geen constitutionele toetsing toestaat zoals dat in andere landen het geval is. In Nederland hebben we voor die oordeelsvorming alleen de Tweede Kamer. Zo doemt de vraag op of het verontrustend is dat ook Kamerleden een lesje constitutioneel recht kunnen gebruiken. Het antwoord lijkt te zijn dat we niet te veel moeten somberen. Voermans meldt dat burgers altijd naar het Europees Hof kunnen stappen en dat de Nederlandse overheid daar bijna nooit bakzeil haalt. Zo slecht doen de Kamerleden het dus niet. 

Uitgever Mai Spijkers prijst Voermans deze middag de hemel in, want hij is ‘een realist’ die geen overdreven verwachtingen heeft van de commerciële kansen van zijn pennenvruchten. Gelukkig komt hij vaak in talkshows aan het woord. Goed voor het grondwettelijk besef én voor de boekverkoop. Zo eindigt deze middag zonder de meest voor de hand liggende suggestie: als je het constitutioneel besef verder wilt vergroten en meer boeken wilt verkopen, is het ook tijd voor een versie van maximaal een pagina of honderd.

Beeld: Max van der Stoelzaal voor aanvang van de boekpresentatie. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.