De BoerBurgerBeweging staat torenhoog in de peilingen en dat is best knap voor een partij die drie jaar geleden een onbetekenende splinter was. Het heeft er alle schijn van dat BBB in de provincies een rol van betekenis gaat spelen. Tijd om het land in te gaan en met BBB-kandidaten te praten. Ik sprak de afgelopen weken met vier van hen. Is BBB de volgende partij op rechts die kiezers gaat teleurstellen, helemaal in lijn met de LPF, Trots op Nederland en Forum? Of ligt dat toch anders? 

Waar alle partijen op rechts altijd hebben geput uit dezelfde groep van migratie-kritische politici, komt BBB uit een hele andere hoek. Hier lopen wel wat mensen rond die eerder op de uiterst rechtse flank verkeerden, maar ze zijn ruim in de minderheid. BBB bestaat vooral uit mensen die eerder bij het CDA en de VVD zaten. Dat kun je ook aan de kandidatenlijsten zien. Dit suggereert dat BBB veel meer politieke ervaring en bestuurlijk talent in huis heeft dan alle rechtse concurrenten, waaronder JA21. 

Rechtse partijen zijn meestal ondemocratisch: een recept voor ellende want zo kunnen interne conflicten niet goed worden beslecht. BBB is niet erg transparant over de eigen organisatie, maar de partij lijkt democratischer dan alle voorgangers. Dat zit niet in de stemmingen over de kandidatenlijsten en de partijprogramma’s, want die hebben een hoog wassen neus gehalte. BBB heeft wel gebouwd aan provinciale teams waardoor er straks provinciale fracties zijn waarvan de leden elkaar kennen en op elkaar zijn ingespeeld.  

Een nieuwe visie? 

Het belangrijkste verschil is natuurlijk de inhoud: waar partijen op rechts het altijd moesten hebben van migratie, soms aangevuld met de islam, referenda en Europa, gaat het bij BBB vooral om het platteland, de voorzieningen die daar verdwijnen, de windmolens die ervoor in de plaats komen en de onderwaardering van de agrarische sector. Bij dat laatste onderwerp gaat het om een brede discussie over hoe we in Nederland met natuur omgaan en welke rol boeren daarin moeten spelen.

De vier kandidaten die ik sprak, hebben een visie die in het verleden bij het CDA te vinden was. Boeren maken datgene waar vraag naar is, zo zeiden ze steeds. Als Nederland morgen massaal vegetariër wordt, zullen boeren andere producten gaan produceren. Als iedereen alleen nog biologische groenten eet, gaan boeren die verbouwen. De werkelijkheid is dat de meeste Nederlanders geen vegetariër zijn en niet biologisch eten. Dat zie je dus terug in wat boeren produceren. 

Er komen voor boeren steeds meer regels, vertellen de kandidaten, en daar hebben ze niet per definitie iets tegen. Niemand wil terug naar de tijd van de legbatterij, al vindt BBB het wel vreemd dat dit soort eieren vanuit het buitenland nog steeds worden geïmporteerd. BBB vindt het logischer dat als Nederland bepaalde eisen aan de voedselproductie stelt, die ook moeten gelden voor producten van elders. Zo ontstaat eerlijke concurrentie. Je zou er een pleidooi voor verduurzaming in kunnen zien. 

Steeds schoner 

Voedselproductie wordt sowieso steeds schoner, zeggen deze kandidaten. Er is een enorme slag gemaakt in het verminderen van de uitstoot van mest. De producten die tegenwoordig ‘gewoon’ zijn zouden decennia geleden soms het predikaat ‘biologisch’ hebben gekregen. Het is prima dat de eisen verder worden opgeschroefd, maar het moet wel praktisch haalbaar zijn. Daar ziet BBB een probleem: ambtenaren bedenken allerlei regels, maar ze hebben nul voeling met de praktijk. Stikstof illustreert dit. 

In deze stellingname klinkt door dat boeren en vissers zich sowieso niet serieus genomen voelen. Regels zijn tegenstrijdig, maar dat ziet men alleen op de boerderij, niet op het ministerie. Stereotypen over boeren overheersen, zoals dat ze slecht met dieren om zouden gaan, dat de legbatterij nog zou bestaan of dat ze de natuur onbelangrijk zouden vinden. Volgens BBB is het omgekeerde het geval: met dieren en de natuur moet je juist zorgvuldig en netjes omgaan. 

Hier toont zich een belangrijk verschil met groene partijen. Volgens BBB staan natuur, dieren en landschap in dienst van de mens. Natuur bestaat in Nederland eigenlijk niet, misschien met uitzondering van de Utrechtse Heuvelrug. ‘Wensnatuur’ is wel belangrijk, want mensen willen er met hun kinderen op uit kunnen, maar BBB ziet deze natuur als het resultaat van menselijk handelen. Er is volop menselijk ingrijpen en het is onzin te doen alsof dat slecht is of überhaupt anders zou kunnen.

Keuzes rond natuur

Er is in Nederland geen echte wilde natuur meer en dus zegt BBB dat de natuur ons voor keuzes stelt: je hebt een mooie vos in het veld, maar dan zijn wel alle vogels dood. Je hebt een prachtige bever in Limburg, maar dan moet je wel oppassen voor overstromingen. Prachtige dieren en het koesteren waard, aldus BBB, maar hun aanwezigheid is een menselijke keuze met gevolgen. Er zal faunabeheer moeten plaatsvinden, want van natuurlijke ecosystemen is in Nederland sowieso geen sprake. 

De visie van BBB op natuur en landbouw staat diametraal tegenover die van PvdD en GroenLinks. Groene stemmers zullen aan deze tegenspraak moeten wennen. In een tijd waarin de wereld tegen allerlei ecologische grenzen aanloopt, is het logisch dat er meerdere visies ontstaan. Uit mijn interviews concludeer ik dat BBB best schoner of duurzamer wil, maar het moet wel praktisch haalbaar zijn en dat betekent dat BBB geen haast heeft. Het mag allemaal best een tandje langzamer.

De negatieve reacties op deze vier interviews waren bijna niet te tellen en ook dat laat zien dat het wennen is aan deze manier van kijken, terwijl dit geluid echt niet nieuw is. Je kunt je eraan storen, maar er is ook goed nieuws. In tegenstelling tot andere rechtse partijen staan de BBB-kandidaten open voor een uitwisseling van argumenten, begrijpen dat politiek geven en nemen is en willen graag in gesprek met andersdenkenden. Ik ken een hoop rechtse partijen waarbij dat niet het geval is. 

Beeld: BBB-spandoek in een weiland in Twente. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.