De tussenbalans van JA21: steeds meer een platte anti-migratieclub
De campagne voor de Provinciale Statenverkiezingen is nu echt begonnen. JA21 gaat twee weken het land in. Zaterdagmiddag komt de partij bijeen in restaurant De Jonge Halewijn in Beverwijk. Zondagavond is Brasserie De Zalm in Gouda aan de beurt. Mooie momenten om de tussenbalans op te maken: hoe ziet de partij van Joost Eerdmans en Annabel Nanninga eruit? Zij presenteren zichzelf graag als alternatief voor de VVD, maar ondertussen wordt JA21 steeds meer een platte anti-migratieclub.
JA21 is een rechtse partij met oplossingen, zo zeggen Eerdmans en Nanninga zelf. De motivatie voor het bestaan is opmerkelijk eenvoudig: Forum is geradicaliseerd en daarom wilden ze weg. JA21 wil terug naar de oude FvD-boodschap die tussen VVD en PVV in lag. Het idee is dat de PVV best sympathiek is, maar in de praktijk aan de zijlijn staat. De VVD is eveneens sympathiek, maar maakt de rechtse beloftes nooit waar. Daarom is er JA21: steviger en oprechter dan de VVD, bestuurlijker dan de PVV.
Zo dringt de vraag zich op hoe het zit met de oplossingen van JA21. Joost Eerdmans benadrukt in Gouda dat er door de VVD erg veel crises zijn. Hoe gaat JA21 die te lijf?
De migratiecrisis
Eerdmans noemt twee onderwerpen het belangrijkst: stikstof en migratie, maar over stikstof gaat het in Gouda helemaal niet en in Beverwijk wordt het met een paar zinnen afgedaan. Dit thema is kennelijk voor BBB, migratie voor JA21. Er is een alarmistisch filmpje gemaakt met Eerdmans. We horen dat het helemaal misgaat nu er zoveel migranten komen en dat we daarom ‘het Deense model’ nodig hebben: tijdelijke verblijfsvergunningen voor vluchtelingen en opvang buiten de EU, liefst ver weg.
JA21 is niet de partij van de loze kreten en de oneliners, maar van de resultaten, horen we. Er is op dit terrein een groot succes behaald: een motie van Eerdmans heeft een meerderheid gekregen. Deze bepleit het Deense model en dus moet Eric van der Burg daar nu mee aan de slag. In Beverwijk en Gouda klappen JA21’ers de handen blauw voor dit ‘resultaat’ waarvan elke leek je kan vertellen dat het hooguit tot een studie van het Deense model leidt, niet tot ander beleid. Toch applaus.
JA21 is ook tegen ‘de dwangwet’ zoals Nanninga en Eerdmans hem noemen. Deze verplichting voor gemeenten om asielzoekers op te vangen krijgt bij JA21 een alarmistische interpretatie. Nanninga waarschuwt dat er met deze wet zomaar een asielzoekerscentrum in je achtertuin kan verrijzen. De Noord-Hollandse lijsttrekker Daniël van den Berg wil dat de provincie geen nieuwe centra meer opent, in tegenstelling tot het huidige voornemen dat de opvang in Noord-Holland juist flink moet toenemen.
Kamerlid Nicki Pouw maakt zich in Beverwijk en Gouda druk over de bevolkingsgroei: er sterven meer Nederlanders dan er geboren worden. Ze zegt dat daar ten onrechte geen ophef over is. Het lage geboortecijfer is ‘een teken van een stervende staat’. Alle bevolkingsgroei komt nu door migratie. Die leidt sowieso tot grote problemen op de woningmarkt en daarmee is het belangrijkste deel van het JA21-woonplan ook weer geschreven. Zolang het Deense model niet is ingevoerd wil Eerdmans een asielstop.
Hier zien we de PVV-dynamiek aan het werk. JA21 roept dat migratie aangepakt moet worden. In een politiek landschap waar de meeste partijen zich aan internationale verdragen en EU-afspraken willen houden, zullen de meeste JA21-plannen stranden. Ondertussen wil de partij elke vorm van opvang zoveel mogelijk dwarsbomen waardoor problemen met asielzoekers – waar Eerdmans ons uitgebreid op wijst – zullen toenemen. JA21 kan vervolgens weer campagne tegen hen voeren.
Meer crises
Andere ‘oplossingen’ zijn ook problematisch. De energietransitie is een voorbeeld. We horen partijvoorzitter Adrien de Boer praten over windturbines die het landschap verpesten en daarom mag er van lijsttrekker Van den Berg geen windmolen meer bij. Wel moeten er drie kleine kerncentrales worden gebouwd. Een man in het publiek vraagt hoe het met de energievoorziening zit zolang deze centrales niet operationeel zijn. Van den Berg wil tot die tijd steenkool en gas. Alleen in de wereld van JA21 geldt dat als een haalbare oplossing.
Waar het gas precies vandaan gaat komen vertelt Van den Berg niet, maar Eerdmans zegt het in Gouda wel: uit Groningen. Eerdmans zegt dat de Groningers wel ruimschoots gecompenseerd moeten worden. Vervolgens babbelt hij over normen waarmee verantwoord gas kan worden gewonnen. Ook hier is JA21 de enige partij die het realistisch noemt daar ooit een Kamermeerderheid voor te krijgen. Alleen over de terugkeer van bejaardenhuizen slaat JA21 wel een realistische toon aan.
Een echt alternatief?
JA21 heeft het ene na het andere plan geschreven om problemen te lijf te gaan, van stikstof tot migratie. Probleem: in Nederland moet je altijd compromissen sluiten. We horen Van den Berg hier iets over mompelen en dat getuigt van realiteitszin, maar dan blijft de vraag wat JA21 anders maakt dan de VVD. Van de Statenleden zijn tot dusver nauwelijks prestaties vernomen en in de Eerste Kamer maakt de partij nooit indruk. Tel daarbij op dat veel ervaren Statenleden niet herkiesbaar zijn: geen goede basis voor compromissen waarmee je de VVD de loef afsteekt.
De politici van JA21 maken dat beeld niet beter. Er is een enorm contrast met Forum. Thierry Baudet speelde op FvD-avondjes weleens een riedeltje op de piano, er waren boeken en soms begon iemand over een filosoof te ratelen. Het sloeg meestal nergens op, maar het gaf de partij een uitstraling waar je je gemakkelijk bij kon aansluiten. In de woorden van een JA21-Statenlid: het was een partij die interessant was voor de hogere klasse, voor de middenklasse en voor iedereen die tot de middenklasse wil behoren.
Zet daar de jonge mannen van JA21 naast en je ziet het verschil. Waar FvD mensen aantrok met een maatschappelijke staat van dienst en brede ervaring, zie je die bij Eerdmans en Nanninga helemaal niet. Er lopen opvallend veel jonge mannen die de politiek in willen. Misschien doen ze dat met goede bedoelingen, maar het levert geen partij op waar mensen met ervaring, statuur en niveau bij aan willen sluiten. Dat zijn wel precies de mensen die nodig zijn om alle JA21-ideeën tot ingenieuze compromissen om te vormen.
De tweede PVV
En dan is er de organisatie nog. JA21 riep eind 2020 zo snel mogelijk een democratische vereniging te worden. Er kwam niets van terecht. In het bestuur zitten nog steeds uit een oud-medewerker van Nanninga, een vriend van Nanninga en de vrouw van Eerdmans. Rara waar ligt de macht? De partij lijkt behoorlijk in zichzelf gekeerd: interviews worden afgehouden, kandidaten durven niet met me te praten en een paar van hen lopen er op een manier bij dat je denkt: aan begeleiding doet JA21 niet.
Deze partij blijft zich beroepen op het idee dat er een aparte politieke stroming tussen VVD en PVV bestaat. In dit ‘gat op rechts’ zat nooit een stabiele partij. Het zou daarom geen kwaad kunnen goed uit te denken wat deze stroming zou moeten inhouden. Alle informele gesprekken laten hetzelfde zien: daar is men het intern niet over eens. Het suggereert dat deze tussenstroming helemaal niet bestaat. Het blijft kiezen tussen de bestuurlijke aanpak van de VVD of de harde maar machteloze oppositie van Wilders.
JA21 kan misschien een paraplu zijn voor alle rechtse geluiden die niet bij de VVD passen, maar wel proberen samen te werken. Toch lijkt de kans groter dat JA21 door inhoudelijke twisten simpelweg alsnog een kant kiest. Een deel van de mensen die een conservatieve partij wilden stichten nemen nu alweer de benen en dan houdt je alleen migratie-alarmisten over. Vertrek van de gematigde krachten is logisch, want ze zijn in de minderheid en de leden kunnen de koers sowieso niet wijzigen. JA21 wordt zo alsnog een soort PVV.
Vreemde koers, want het origineel is altijd beter dan de kopie.
Beeld: promotiematerialen van JA21 in Gouda. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.