Afstand nemen van Forum (2) – Een landelijk programma volstaat
Dit is het tweede deel van een serie over de Provinciale Statenleden van Forum. Lees de hele serie hier.
Het is twee weken voor de Provinciale Statenverkiezingen en FvD toert door het land. In Amsterdam strijkt de partij neer in Panama. Thierry Baudet beklimt het podium en vertelt waar hij met Nederland naartoe wil. De politiek gaat te veel over details en niet over de grote vragen, zegt hij. De mainstream media geven bijvoorbeeld geen antwoord op de vraag wat de impact is van ‘weer een nieuw kinderpardon’.
Het zou moeten gaan over de vraag of we ons over een paar decennia nog thuis voelen in ons land. Dit soort vragen zouden voor de aanwezigen de reden moeten zijn om in de zaal te zitten. Hun band met FvD moet niet gaan over een of ander klein programmapuntje. Bij Forum gaat het om de fundamentele keuze voor Nederland en ‘de laatste kans in de geschiedenis van deze kosmos’ om de Europese beschaving te redden.
Drie punten
Een dag later staat Forum in Tivoli/Vredenburg in Utrecht. Baudet presenteert drie concrete punten: Forum wil de migratie stoppen, de soevereiniteit van Nederland herstellen en een einde maken aan de klimaatgekte. Dit alles zal enorme besparingen opleveren en zo komt er meer geld voor onderwijs, veiligheid en digitalisering.
Eerste Kamer-lijsttrekker Henk Otten vertelt alvast waar het geld aan kan worden besteed: aan studenten, gepensioneerden en allerlei anderen. De koopkracht moet flink omhoog. Dit vierde punt heeft een belangrijke overeenkomst met de drie punten van Baudet: dit zijn allemaal landelijke thema’s die via de Eerste Kamer bereikt moeten worden. Hoe realistisch het is dat Forum kan afdwingen dat het kabinet-Rutte met rechts gaat samenwerken, wordt niet besproken: daar gaat men simpelweg vanuit.
De tour door het land slaat aan. Forum staat al een tijdje hoog in de peilingen, maar nu is de grote doorbraak. Bij een avond in Drachten is het zo druk dat honderd mensen niet in de zaal passen en buiten in de regen moeten blijven staan. In Enschede staat een klein uur voor aanvang al een groep van vijftig fans voor het Willem Wilminktheater. Uiteindelijk zijn er zevenhonderd mensen. Het zijn voor een politieke partij enorme aantallen.
In Den Helder zit de zaal eveneens afgeladen vol. Baudet meldt daar trots dat FvD in de peilingen al bijna even groot is als de VVD. Er komt een mega-overwinning aan. Alle sprekers roepen op ook echt naar de stembus te gaan. Een lage opkomst lijkt de belangrijkste reden waarom het alsnog mis kan gaan.
Een verstopt programma
De landelijke visie van Forum is opmerkelijk omdat het in de eerste plaats om provinciale verkiezingen gaat. Forum heeft voor elke provincie wel een programma geschreven, maar legt dat niet in de etalage. Op de website zijn ze met een paar keer klikken wel te vinden, maar uit alles blijkt dat ze niet belangrijk zijn.
Het gaat om de landelijke visie: de provinciale politiek interesseert de kiezer immers zo goed als niets en journalisten ook niet. De provinciale programma’s – die inmiddels offline zijn gehaald – bestaan uit wat rijtjes bulletpoints en lijken vooral te zijn gepubliceerd om te kunnen zeggen dat er programma’s zijn. Een samenhangende visie op de provincie – zoals die door Baudet wel over Nederland als geheel wordt geformuleerd – is afwezig.
De verstopte provinciale programma’s zijn een stille hint over de rol van de kandidaten: zij zijn niet betrokken bij de campagne, komen niet in beeld en schreven ook niet mee aan hun eigen beleidsvoornemens. Zij hebben eenmalig de kans gehad standpunten aan te dragen, waarna de partijleiding besloot of die werden opgenomen.
Zo zijn de verkiezingsprogramma’s van de twaalf provincies niet hetzelfde. Soms zijn er specifieke provinciale voorstellen en ook de verwoording verschilt. Dit is allemaal een product van de besluiten van de leiding, niet van de leden, die sowieso niet over de programma’s hebben meegepraat. Vanuit de partij gezien zijn de provinciale kandidaten niets meer dan gewone leden en dus hebben ze alleen de mogelijkheid te adviseren, niet om te beslissen.
Twee speerpunten
Forum heeft twee provinciale speerpunten: bestuur en energie. De partij wil in alle provincies een slanke overheid: terug naar de kerntaken. Welke dat zijn legt Forum niet uit, maar ze liggen vermoedelijk vooral op het gebied van ruimtelijke ordening. FvD wil daarnaast democratisering: de Commissaris van de Koning moet worden gekozen en gemeentelijke fusies zijn voortaan alleen nog toegestaan als de bewoners er voorstander van zijn.
Hier loopt Forum tegen de grenzen aan van wat men in de provincies kan bereiken. Daar kan men de verkiezing van de Commissaris van de Koning niet regelen. Forum wil in alle provincies stoppen met de energietransitie: geen nieuwe windmolenparken en zonneweides. Hoewel dit relevant is voor dit bestuursniveau, maakt FvD niet duidelijk wat de prioriteiten zijn als de energietransitie toch op een lager tempo doorgaat.
Veel andere standpunten krijgen in elke provincie hun eigen verwoording, maar ze komen vaak wel op hetzelfde neer. Forum is een middle-of-the-road partij die zaken wil die ook andere partijen beloven, maar niet realiseren. Nergens wordt duidelijk waarom dit bij Forum harde toezeggingen in plaats van loze beloften zijn.
FvD moet het ervan hebben dat de partij nieuw is en daarom nog niet teleur heeft kunnen stellen, een verwijt waar andere partijen zich continu tegen moeten verweren. FvD wil de leefbaarheid in krimpregio’s en buitengebieden behouden en kleine dorpskernen revitaliseren. De partij wil het provinciale landschap houden zoals het is, toerisme in rustige provincies stimuleren en in drukke provincies spreiden. Verder wil de partij meer woningbouw, minder bureaucratie en stroomlijning van ambtelijke procedures.
De bulletpoints maken niet duidelijk hoe Forum dit wil bereiken, wat suggereert dat er aan deze daadkracht geen gedetailleerde plannen ten grondslag liggen. Dat is logisch, want de kandidaten die straks in de provincie deze punten moeten waarmaken, hebben niet meegeschreven.
Een soort VVD
Forum laat vooral zien zich in de buurt van de VVD te begeven: een partij voor mensen die willen ondernemen, waaronder boeren. Het midden- en kleinbedrijf moet mee kunnen doen aan provinciale aanbestedingen en de facturen van MKB en ZZP’ers moeten sneller worden betaald. Er moet geen extra provinciale regelgeving komen op het gebied van landbouw, eventuele extra regelgeving moet worden beëindigd en de agrarische sector zoveel mogelijk gesteund.
De provinciale belastingen moeten omlaag en subsidies naar beneden. Eventuele reserves moeten ten goede komen aan burgers. Er moet worden geïnvesteerd in infrastructuur en FvD heeft de kandidaten gevraagd wat de meest logische projecten zijn: dat blijken de A2, A27, A76, N33 en N35. In Zeeland wil de partij de Westerscheldetunnel tolvrij maken.
Er is ook een verschil met de VVD: fietsers en reizigers in het openbaar vervoer kunnen eveneens op Forum rekenen. FvD noemt allerlei plannen: de treinverbinding Roermond-Nijmegen moet worden gemoderniseerd en Emmen-Zwolle verdubbeld. Forum wil lijnen tussen Enschede en Groningen en tussen Terneuzen en België. In Limburg moet goed openbaar vervoer over de landsgrenzen zijn, in Zuid-Holland moet meer lightrail komen, net als tussen Flevoland en Utrecht. De partij wil de Amsterdamse Noord/Zuidlijn doortrekken naar Schiphol en in de Randstad moeten meer snelfietspaden komen.
Het zijn vooral de punten over infrastructuur die laten zien dat de visie van Forum helemaal niet is doordacht. Zo kost alleen al het doortrekken van de Noord/Zuidlijn minstens anderhalf miljard, een bedrag waarvan Forum niet duidelijk maakt waar het vandaan moet komen. Ook de prioriteiten zijn niet duidelijk: als er een beperkt budget is – en dat is standaard het geval – is het de vraag wat de partij het meest urgent vindt.
Improvisatie alom
Zowel de partijbijeenkomsten als het partijprogramma suggereren dat FvD niemand van zich wil vervreemden. Tussen de bulletpoints is altijd wel een maatregel te vinden die kiezers bevalt en dat is ook zo op de campagne-avonden in het land. Behalve bij windmolenparken en zonneweides zegt Forum eigenlijk nooit dat bepaalde voorzieningen ongewenst zijn. Wat de prioriteiten zijn blijft onduidelijk, laat staan hoe ze betaald moeten worden. Hoe onduidelijk het provinciale programma echt is, merken we als het publiek vragen mag stellen. De provincie komt dan regelmatig alsnog aan de orde.
Op de avond in Amsterdam wordt meteen duidelijk waarom Baudet zegt dat aanwezigen voor de grote visie moeten komen en niet voor kleine puntjes. We horen lijsttrekker Johan Dessing praten over Schiphol. Het geeft de indruk dat zijn standpunten erg afhankelijk zijn van zijn eigen ervaringen.
Dessing werkt zelf in de verkeerstoren en vertelt dat je daar een mooi uitzicht hebt. Hij houdt erg van vliegen, net als zijn zus Floortje. Schiphol zorgt voor geluidsoverlast en er is een gebrek aan woningbouwlocaties. Dessing legt uit dat vliegveld Lelystad daar geen oplossing voor is en daarom wil hij een luchthaven op zee. Dat de provincie daar niet over gaat, deert hem niet. De wegen naar de te bouwen luchthaven zullen wel een provinciale aangelegenheid zijn. Over vliegverkeer heeft Dessing al met al duidelijke meningen, maar als het publiek naar provinciale infrastructuurprojecten vraagt, heeft hij geen idee.
Midden- en kleinbedrijf
Ook in Utrecht horen we provinciale standpunten die erg samen lijken te hangen met het werk van de lijsttrekker. Wouter Weyers, die werkzaam is bij de Kamer van Koophandel, vertelt dat hij in de praktijk kan zien dat er veel dingen misgaan. Hij heeft veel ideeën over het midden- en kleinbedrijf en krijgt de tijd om daarover te vertellen. Het gaat letterlijk over zaken die hem tijdens zijn werk zijn opgevallen.
De ideeën van Weyers over openbaar vervoer zijn een stuk minder specifiek: veel mensen die door Nederland reizen komen langs Utrecht en daarom moet het lokale en landelijke verkeer gescheiden worden. Meer detail krijgt de zaal niet. Weyers praat vervolgens over de Utrechtse Uithoflijn, een tramlijn die al meerdere keren is vertraagd en die het budget ruimschoots heeft overschreden. Hij vindt dit een lastig onderwerp, maar de problemen zijn wel exemplarisch voor hoe dit soort dingen vaker gaan in Nederland, zo horen we.
Als er uit de zaal vragen komen over de provincie, improviseert men erop los. Een man in Amsterdam zegt dat FvD het nooit over milieuvervuiling heeft. Dessing vindt dat dat goed uitgewerkt moet worden. Op de vraag waar de luchthaven in zee precies gaat komen, meldt hij dat het ergens tussen IJmuiden en Scheveningen zal zijn.
Dessing moet zich nog oriënteren op de onderwerpen in Noord-Holland, zo zegt hij letterlijk: hij wil problemen oplossen, uitdagingen aangaan en de toekomst vol vertrouwen tegemoetzien. Ook anderen praten zich al snel vast. Op een avond in Den Helder ontstaat discussie over de bereikbaarheid van de regio. Baudet zegt dat Forum infrastructuur hoog in het vaandel heeft staan, wat meteen leidt tot de klacht van een vrouw die bang is dat dit de rust verstoort. Baudet improviseert dat rust en goede wegen prima samengaan.
Het sluitstuk
Het programma voor de provincies is het sluitstuk van de Forum-campagne, niet het beginpunt. Soms zijn standpunten duidelijk, bijvoorbeeld dat Forum geen windmolens wil, maar bij vragen over natuur en wegen begint Forum al snel te misten. De strategie houdt in de praktijk in dat men geen beloften doet zodat de nieuwe provinciale fracties alle ruimte houden om hun programma op hun eigen manier in te vullen.
Dit kan ook niet anders: de provinciale kandidaten hebben niet meegepraat over de inhoud. Het is onbekend wat hun exacte visie op allerlei regionale vraagstukken is. De landelijke top voert meestal het woord en heeft ook geen idee. Daarom blijven de antwoorden vaag. Zo schuift Forum de vraag welke standpunten de Statenleden straks gaan innemen voor zich uit. Dat ziet men na de verkiezingen wel. De Statenleden zijn alleen gebonden aan de landelijke visie. Dat zullen ze nog vaak te horen krijgen.
Dit is het tweede deel uit de serie Afstand nemen van Forum. Lees hier deel 3.
Beeld: FvD-campagneavond in Tivoli/Vredenburg in Utrecht, maart 2019. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.