Een kleine twintig jaar geleden doodde kunstenares Tinkebell haar kat en maakte er een tas van. Het project was bedoeld om de hypocrisie over onze omgang met dieren aan de orde te stellen. In de bio-industrie worden dagelijks miljoenen dieren omgebracht en daar kijkt niemand van op, maar als iemand zijn eigen huisdier doodt, staat de wereld op zijn kop. Dat heeft Tinkebell geweten: het project was het begin van een eindeloze hoeveelheid bedreigingen. Ze kwamen uit alle delen van de wereld en waren al snel niet meer te tellen. 

De ‘kattentas’ is een van de eerste fenomenen die razendsnel over het internet ging en vervolgens een enorme hoeveelheid verzonnen verhalen opleverde. Waar we nu aan gewend zijn – online bedreiging, virale verspreiding en nepnieuws – was toen nieuw. Voor Tinkebell is het nooit gestopt: ze ontvangt nog dagelijks haat- en dreigberichten. Dit brengt ons dinsdagochtend bij de rechtbank aan de Parnassusweg in Amsterdam, waar een van de duizenden daders voor de rechter staat. 

Een verdachte 

De verdachte is een jonge vrouw uit Diemen. Haar verhaal blijkt betrekkelijk simpel: ze zag Tinkebell op televisie en stuurde via Instagram wat doodsverwensingen. Tinkebell deed aangifte van een enorme berg berichten, waaronder deze. De politie vond alleen bij dit bericht de dader. De vrouw ontkent niet dat ze het bericht heeft verstuurd en zegt dat ze dit in een emotionele opwelling deed omdat ze zelf net een kat had. Ze heeft spijt van haar actie: ze had zich niet gerealiseerd wat de impact van dit soort berichten is. Nu weet ze dat wel.  

De vrouw zegt dat ze met het bericht haar frustratie van zich afschreef. Ze was niet van plan Tinkebell iets aan te doen en deed naderhand helemaal niets meer. Maanden later deed een politie-team van tien man opeens een inval in haar huis. Alles werd onderzocht en er werden spullen in beslag genomen. Het duurde weken om ze terug te krijgen. De vrouw moest op haar werk het hele verhaal vertellen omdat het om haar werkspullen ging. Ze werkt nog steeds op dezelfde plek, maar het gaf haar veel stress. 

De inval vond plaats op een doodnormale ochtend. De vrouw was hoogzwanger en de politie wilde niet vertellen wat de verdenking was. Ze heeft er nog steeds last van, heeft zich ziek gemeld en loopt bij een psycholoog. Een strafblad heeft ze niet. Het is moeilijk om niet mee te voelen met deze vrouw: ze stuurde in een opwelling een dom en ellendig bericht, maar de vraag doemt op of dat een politie-inval met tien man rechtvaardigde. 

Een slachtoffer

Tinkebell maakt als slachtoffer gebruik van haar spreekrecht en vertelt over de tienduizenden berichten die ze in een kleine twintig jaar heeft ontvangen, de enorme hoeveelheid doxing en hacks die ze moest verduren en de maatregelen die ze daardoor heeft moeten nemen. Steun kreeg ze lange tijd nooit, want de politie vond dat ze het allemaal over zichzelf had afgeroepen. Ze is tien jaar geleden gestopt alle dreigmails te tellen. Deze lopen vrijwel zeker op tot meer dan tweehonderdduizend. 

Pas toen ze een column over dit fenomeen schreef veranderde er iets aan de massale desinteresse in dit probleem. Burgemeester Femke Halsema hing binnen een half uur aan de lijn. Onlangs meldde de politie ‘dat ze hem hadden’. Op het politiebureau werd meteen duidelijk dat de aangehouden vrouw niet het grote brein achter alle haatmails is, maar iemand die er een minimale bijdrage aan heeft geleverd. Voor haar eigen veiligheid maakt deze zaak niets uit, zegt Tinkebell, die vraagt de vrouw geen straf op te leggen. 

De Officier van Justitie eist een voorwaardelijke taakstraf, maar de vrouw wordt vrijgesproken omdat haar bericht in juridische zin te algemeen is om te gelden als bedreiging. Tinkebell hoopt dat het onderzoeksdossier na deze zaak niet gesloten wordt, maar dat is inmiddels al gebeurd. Alleen deze vrouw wordt vervolgd. De wens van Tinkebell is invoelbaar, maar de overheid staat zo machteloos tegenover alle haat- en dreigberichten, dat men dit keer per se tanden wilde laten zien. Dan kan men alle verdere berichten laten voor wat ze zijn.

De vijfde aflevering van ‘Hoe het allemaal misging’ gaat over de zaak van de kattentas: online bedreiging, virale verspreiding en nepnieuws. Deze aflevering is wederom te beluisteren via alle reguliere podcast-platformen, waaronder Apple, Spotify en Google. Beeld: Rechtbank Amsterdam. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.