‘Voorbij het kapitalisme’, staat op de uitnodiging. De ondertitel luidt: ‘naar een eerlijke verdeling van kapitaal, inkomen en werk met basisinkomen en belasting op vermogensgroei’. We zijn zaterdagmiddag in De Burcht in Amsterdam Oost. Dit art nouveau gebouw is een icoon van de vakbeweging, of eigenlijk: wat de vakbeweging ooit was. Een spreker vertelt dat het gebouw bijna was verpatst om er appartementen van te maken, maar dat is mislukt. Zaterdag komen PvdA en GroenLinks hier samen.

In Nederland ontwikkelen meningen zich niet, ze slaan plotseling om. Linkse samenwerking was decennialang een zorgenkindje: linkse partijleiders gingen samen een kop koffie drinken, maar een succes werd het nooit. Er kwam altijd wel iets tussen, het duurde maar kort of er kwam toch weer onenigheid. De koffie kreeg in ieder geval standaard geen vervolg. Nu is opeens alles anders: links zit zo in de verdrukking dat zelfs tegenstanders van fusie blij zijn dat PvdA en GroenLinks elkaar hebben gevonden.

Zo vormt deze bijeenkomst een mooie introductie in het denken binnen de toekomstige fusiepartij. PvdA en GroenLinks blijken beide een werkgroep basisinkomen te hebben. De werkgroepen organiseren deze bijeenkomst samen. De uitnodiging bevat een grafiek die laat zien dat de lastendruk op lage inkomens het hoogst is en op hoge inkomens het laagst. Hier moet duidelijk iets aan gedaan worden en dus horen we allerlei sprekers over de plannen van links om hier verandering in te brengen.

Basisinkomen

Deze gezamenlijke missie heet: een basisinkomen. Een miljoen Nederlanders kunnen niet meer rondkomen en hun aantal groeit. Een basisinkomen – een vast bedrag per maand voor iedereen – is daar de oplossing voor, horen we, al wordt niet duidelijk wat het precieze streven is. GroenLinks-Kamerlid Senna Maatoug zegt het zelf: er zijn tientallen ideeën over wat een basisinkomen precies inhoudt. Welke variant het meest gewenst is blijft onduidelijk, maar dat het de belangrijkste oplossing van links is, staat vast. 

Hier hanteert men een technocratische benadering. Momenteel zijn er heel veel regelingen en wetten voor de minima en een basisinkomen zou die in één klap kunnen vervangen, zo is de suggestie. Een voorbeeld is de participatiewet, waarmee werklozen aan een baan moeten worden geholpen. We horen het verhaal van twee werklozen over wat er mis is met deze wet, waardoor een baan vinden eerder moeilijker wordt dan makkelijker. In deze zaal weet iedereen wie deze ellendige wet heeft bedacht: Jetta Klijnsma van de PvdA. 

We horen veelzeggende voorbeelden. Een man die onder de participatiewet valt mag wel boeken schrijven, maar hij moet alle inkomsten van zijn uitkering aftrekken en mag de kosten niet declareren. Activiteiten ontplooien wordt dus afgestraft. Het basisinkomen is hier duidelijk een oplossing: je krijgt dan sowieso geld, zonder controles van allerlei instanties. Het is nogal een veronderstelling dat er bij een basisinkomen geen enkele eis meer wordt gesteld aan de ontvangers en dat alle andere hinderlijke regelingen zullen vervallen. 

Een experiment 

We krijgen informatie over een simulatie van de Universiteit Leiden die aantoont dat mensen met een basisinkomen eerder een baan aannemen dan mensen met een uitkering. Het is totaal onzinnig onderzoek want de uitkomst kun je gewoon beredeneren: als je met een basisinkomen bijverdient behoud je je extra inkomsten, bij een uitkering word je gekort. Rara in welke situatie zou men het meest enthousiast zijn om bij te verdienen? In deze kerk vol gelijkgezinden is men blij dat de eigen missie wetenschappelijk kan worden onderbouwd.

Zo blijkt ook de opinie over het basisinkomen omgeslagen: iedereen gelooft er opeens in en ziet het als de mogelijkheid om ongelijkheid te verkleinen, al is dit helemaal afhankelijk van de hoogte van het uit te keren bedrag en daar gaat het vandaag helemaal niet over. Deze middag gaat het alleen over de theoretische voordelen: het basisinkomen verkleint de verschillen tussen mannen en vrouwen, zorgt ervoor dat mensen op zoek gaan naar werk dat bij ze past en maakt mensen vrijer, want de overheid eist geen tegenprestatie meer. 

Hoe groot is de kans dat het basisinkomen er ooit komt? Het ziet er niet best uit. PvdA-Kamerlid Barbara Kathmann staat op het programma, maar vindt de bijeenkomst niet belangrijk genoeg en ook de wetenschappelijk directeur van de PvdA laat verstek gaan. Als we daarbij optellen dat deze zaal wordt bevolkt door senioren en Senna Maatoug zonder enige schroom meldt dat ze het moeilijk vindt om mensen überhaupt met haar boodschap te bereiken, weten we hoe het met alle ambities afloopt. 

Beeld: spreker bij de middag over basisinkomen. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.