Een reünie in Amersfoort Vathorst. We zijn in Kruispunt – de kerk van Gert-Jan Segers – waar de Nexit Denktank een eerste evenement houdt. We wanen ons in de zomer van 2015, toen Forum voor Democratie in een keldertje aan de Amsterdamse Herengracht wekelijkse borrellezingen hield. Het ging er vrijwel wekelijks over hoe verschrikkelijk de EU is en dan met name de euro. Een succes was het niet, dus de focus verbreedde, er ontstond een partij en de rest van het verhaal kent u. 

Deze donderdagavond zien we de ene na de andere oude bekende uit het keldertje. Zo zijn hier bijvoorbeeld oud-FvD-kandidaten Erik Verburgh en Yernaz Ramautarsing, oud-senator Kees de Lange, een twitteraarster bekend in corona-kritische kringen, een man die veel over energiebeleid zegt te weten wiens naam ik altijd vergeet en ga zo maar door. Ze worden hier vergezeld door mensen die massaal ontkennen ooit in het keldertje te zijn geweest. Of dat nou waar is of niet: ze hadden er prima tussen gepast.

Deze avond wordt georganiseerd door Rutger van den Noort, een scribent bij het rechtse blog Opiniez. Hij organiseerde ooit De Nederlandse Leeuw over hoe Nederland migratie onder controle kan krijgen. Die missie mislukte. Hij werd destijds geholpen door Elisabeth Hunyadi, een Oost-Europese dame die weleens voor PvdA-afsplitser Jacques Monasch werkte. Ook Hunyadi is van de partij. Andere aanwezigen: Hugo Bos van Civitas Christiana, Alexander Sassen van Elsloo van GeenStijl en BVNL-Statenlid Robert Pestman. 

Associaties met corona 

De herinneringen aan FvD komen ook boven door de boekenstand, een vertrouwde verschijning bij dit soort bijeenkomsten. De dikke pil Europees Verval staat prominent uitgestald. Het is een boek van Leon Baten, een student die op plek zes van de kandidatenlijst van JA21 mocht staan. Er liggen ook boeken die wel erg aan de corona-gekte doen denken: De besmettingsmythe, Onzichtbare neprampen en verzonnen onheil, De psychologie van de massa en Hoe je geest je lichaam kan helen. 

De associatie met corona is niet toevallig, want dat virus heeft op veel vlakken ellende veroorzaakt. Een voorbeeld is de Nexit Denktank, die al een paar jaar in leven is, maar een zieltogend bestaan leidde. Bij de oprichting wilde men al een bijeenkomst houden maar corona hield dat tegen. Nu is het eindelijk tijd om de denktank af te trappen, maar van de lange lijst vrijwilligers van weleer lijkt maar weinig over. De zaal zit hooguit voor een derde vol. Dat is niet gek: de wereld is niet meer dezelfde als toen deze club werd opgericht. 

Destijds was er al een voornemen voor brexit, maar er was nog een overgangsperiode en de effecten waren nog niet duidelijk. Zo kon je in de verleiding komen te denken dat een exit een aardige manier is om van Europese bureaucratie af te komen. Inmiddels weten velen wel beter: Brexit leidt niet tot de prachtige vergezichten die politici als Nigel Farage ten tijde van het referendum voorspiegelden. Natuurlijk kan alles nog veranderen, maar velen denken: wacht maar even met je nexit.

Een ritueel

De geïnformeerde leek denkt: Nederland is economisch zo sterk verbonden met Duitsland dat er nooit sprake kan zijn van een nexit zolang Duitsland niet iets soortgelijks doet. Hetzelfde geldt voor uittreden uit de euro. Nederland volgt Duitsland, dus we kunnen dit hele nexit-debat eigenlijk wel laten zitten. Zo komen we op de gekste observatie van deze avond: men blijkt het daar grotendeels mee eens. Hier klinken nauwelijks openlijke pleidooien om uit de EU te stappen. Logisch: dan zouden mensen kunnen denken dat je niet goed bij je hoofd bent.

In plaats daarvan is er vooral discussie over de euro, hoe houdbaar die op langere termijn is en wat daaraan te doen valt. Daar liggen meer opties, al geeft spreker Lex Hoogduin meteen toe dat een exit uit de euro juridisch niet eens is geregeld, dus dat dat eveneens geen realistisch vooruitzicht is. In gedachten zijn we inmiddels weer terug in de kelder van Forum, waar we talloze keren dezelfde verhalen en argumenten hoorden. Ruim zeven jaar later is er niets veranderd. 

Je zou het een ritueel kunnen noemen: periodiek bij elkaar komen om te klagen hoe erg de EU is, om vervolgens te concluderen dat er eigenlijk helemaal geen opties zijn om beleid echt anders vorm te geven. Niet alleen omdat niemand weet hoe een nexit of euro-exit eruit zou zien en dus niemand een serieuze suggestie heeft, maar ook omdat het hele idee dat er iets fundamenteel mis is met de band van Nederland met de EU niet klopt: ook niet als je vindt dat de EU duur, bureaucratisch en ondemocratisch is. 

Een wijze les 

De meest wijze les komt van Lex Hoogduin. Als je blijft roepen dat Nederland uit de EU moet stappen, help je vooral de mensen die meer samenwerking willen. De suggestie is immers dat er maar twee opties bestaan: uit de EU of meer EU. Dan kiest de grote massa meer EU, al is het maar omdat de politieke werkelijkheid die trend sowieso al dicteert. De vraag zou moeten zijn of er ook een derde variant is: een flexibele EU waarin landen op basis van vrijwilligheid kunnen samenwerken en niet overal verplicht aan mee hoeven te doen. 

Goed idee, maar aangezien de Nexit Denktank ten opzichte van Forum geen centimeter is opgeschoten, kunnen we wel redelijk inschatten of deze club in staat is zo’n debat te initiëren.

Beeld: een lege zaal bij de Nexit Denktank. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.