Vrijwel ongemerkt is de PvdA een fuik ingezwommen richting fusie met GroenLinks. Donderdagmiddag zien we in Den Haag hoe dat eruitziet. In het Nutshuis is de presentatie van de kandidatenlijsten voor de Eerste Kamer van beide partijen. Er staat weliswaar alleen een PvdA-banner bij de ingang, maar dat is vermoedelijk alleen omdat die van GroenLinks er niet naast past. Op het bord boven het podium staan de logo’s van PvdA en GroenLinks alsof het nooit anders is geweest. 

De leden van beide partijen hebben besloten dat er een gezamenlijke fractie komt. Hoe zat dit ook alweer? In maart zijn er Provinciale Statenverkiezingen en daar doen de partijen apart aan mee. De Statenleden kiezen de nieuwe Eerste Kamer. Ze zullen vrijwel altijd op hun eigen partij stemmen. Zo worden eigenlijk twee fracties in de Eerste Kamer gekozen, maar die zullen vervolgens fuseren. Ergo: waar de kiezer in de provincie op beide partijen kan stemmen, zit men straks in de Eerste Kamer samen. 

Lastig verhaal

Dit verhaal is lastig en dat blijkt al als de fractievoorzitters op het podium verschijnen. Attje Kuiken heeft het over ‘één lijst’ maar corrigeert zichzelf al snel: het wordt één fractie. We horen Jesse Klaver zeggen dat hij trots is op beide kandidatenlijsten, terwijl GroenLinks geen formele bemoeienis heeft gehad met die van de PvdA en vice versa. Kuiken ziet de fractiefusie als een middel tegen versplintering en denkt dat de nieuwe combinatie de grootste kan worden. Dat is inderdaad niet onmogelijk.

De twee partijvoorzitters komen op het podium. Katinka Eikelenboom (GroenLinks) noemt de samenwerking historisch. Ook zij is trots op de PvdA-kandidatenlijst waar ze formeel niets mee te maken heeft. We horen vervolgens dat de lijsten niet definitief zijn, want de leden moeten zich er nog over uitspreken. Dat gaat gebeuren op twee partijcongressen die begin februari worden gehouden in Den Bosch. Indachtig de toekomstige fusie vinden die op steenworp afstand van elkaar plaats.

PvdA-voorzitter Esther-Mirjam Sent is deze middag de gebeten hond want twee PvdA’ers zijn boos weggelopen omdat het partijbestuur het advies van de kandidatencommissie deels in de prullenbak heeft gegooid. Het zijn niet de minste: oud-partijvoorzitter Ruud Koole en de Rotterdamse oud-wethouder Hamit Karakus. Sent bezweert dat het ‘heel spijtig’ is dat niet iedereen op de kandidatenlijst kan staan, dat er keuzes gemaakt moeten worden en dat ze natuurlijk het liefst iedereen kandideert.

Seinen op groen

De moderator wil weten waarom er eigenlijk niet gewoon één gezamenlijke kandidatenlijst is. Goede vraag, want de PvdA-leden wilden dat. Sent vertelt dat dat statutair niet kan, maar dat dit bij het volgende congres al wordt opgelost. Hier zien we wederom de fuik die de PvdA is ingezwommen: hoewel de fracties in de Eerste Kamer komend jaar nog steeds kunnen weigeren te fuseren, staan alle seinen op groen om vanalles en nog wat samen te voegen. Daar loopt de PvdA alvast op vooruit. 

De meest opvallende naam onder de kandidaten is Daan Roovers: de voormalige Denker des Vaderlands staat op plek vijf van GroenLinks. Verder valt alleen de gezamenlijkheid op. In een video zien we om en om kandidaten van de twee partijen. Er mag dan geen sprake zijn van één lijst, het komt inmiddels toch wel erg in de buurt. In de presentatie is sprake van één team, niet van twee. Het enige wat onduidelijk blijft, is wie straks de leiding heeft.

Twee kandidatenlijsten betekent twee lijsttrekkers, al kan geen kiezer op hen stemmen. Het blijken oude bekenden: de zittende fractievoorzitters Mei Li Vos en Paul Rosenmöller. Ze moeten elkaar van de moderator complimenten geven. We horen dat ze al jaren goed samenwerken. De implicatie is niet te missen: de fractiefusie is logisch en in de praktijk verandert er vrijwel niets. Op de vraag wie straks fractievoorzitter wordt komt geen antwoord. ‘Daar komen we wel uit’, klinkt het. 

De grootste worden

Vos denkt dat de Provinciale Statenverkiezingen een oordeel over het kabinet opleveren, ‘al mag je dat van politicologen niet zeggen’. Rosenmöller zegt dat de combinatie de grootste wordt en Vos moet wennen aan dat idee. Opeens denken we terug aan 2019, toen Forum hetzelfde verhaal hield: er was veel onvrede en daarom moest FvD de grootste worden, want dan zou er een andere wind gaan waaien. PvdA en GroenLinks beloven nu – met andere inhoud natuurlijk – hetzelfde. 

Dit is een misleidende suggestie. Je zou het ook een leugen kunnen noemen. Het kabinet kan wel gehinderd worden in de Eerste Kamer, maar het regeerakkoord blijft hetzelfde. Als het kabinet in de Eerste Kamer in zulke grote problemen komt dat het regeerakkoord niet meer uit te voeren is, valt het kabinet. Als Rutte in de Eerste Kamer kan kiezen of hij over links of over rechts gaat, wordt er behalve wat details niets bijgebogen. Dat was de laatste jaren staande praktijk. 

Het ziet ernaar uit dat het kabinet straks in de Eerste Kamer wederom geen meerderheid heeft, maar wel keuze. Uitgaande van de huidige peilingen kan PvdA-GroenLinks weliswaar de grootste worden, maar er zullen ook behoorlijke fracties van JA21 en BBB komen. Rutte zal dus waarschijnlijk – wederom net als nu – de keuze hebben tussen links en rechts, fractiefusie of niet. Misschien dat PvdA-GroenLinks ooit voor een frisse wind gaat zorgen, maar dat zal niet in de Eerste Kamer zijn.

Beeld: twee PvdA-GroenLinks-duo’s bij de presentatie van de kandidatenlijsten. Foto: Chris Aalberts.

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.