De PvdA haalde bij de Europese verkiezingen zes zetels, veel meer dan de partij in jaren in Brussel heeft gehad. Het kwam allemaal door Frans Timmermans, die snel een positie in de Europese Commissie kreeg. Vervolgens vertrok Kati Piri naar de Tweede Kamer en zo kreeg de nummer acht van de kandidatenlijst een zetel: Thijs Reuten. Dat had hij niet verwacht, vertrouwt hij me deze donderdagavond toe, als hij met Amsterdamse PvdA-leden praat over de actuele Brusselse politiek.

Zijn onverwachte functie lijkt het hoogtepunt van Reutens lange politieke carrière. Hij was raadslid in Amsterdam, politiek assistent tijdens het ministerschap van Frans Timmermans en jarenlang stadsdeelbestuurder in Amsterdam Oost. Vandaag is hij terug, want in deze buurt heeft de Amsterdamse PvdA een benedenetage in gebruik als partijkantoor. Reuten treft vanavond bekenden: hij kent meerdere leden bij naam. Er zijn er vijftien aanwezig. 

Deze avond illustreert hoe ondoorgrondelijk Europese politiek is. Reuten is ‘schaduwrapporteur voor Belarus’, vertelt hij. Zelfs een EU-expert kan nauwelijks begrijpen wat Reuten nou precies zegt: een schaduwrapporteur is een medeonderhandelaar bij een rapport. Reuten heeft deze functie namens de fractie van de sociaaldemocraten. Maar waar het rapport in dit geval over gaat is een raadsel en dus ook wat er op het spel staat. De PvdA-leden lijkt het niet te boeien: niemand stelt er een vraag over.

Buitenlandse zaken 

Reuten zit in de buitenlandcommissie. Hij houdt zich bezig met Moldavië, een land tussen Roemenië en Oekraïne waar men last heeft van nepnieuws en een gedeeltelijke Russische bezetting. Reuten helpt het Moldaafse parlement en hoopt dat er een pro-Europese wind blijft waaien. Ook doet hij allerlei dingen voor ‘de Oostelijke partnerschap-landen’ en die op de Balkan. 

Reuten noemt allerlei landen die kandidaat-lid van de EU zijn of dat zouden moeten worden. ‘Geopolitieke luxe’ is er niet meer, horen we. Hij gaat moeiteloos door op de problemen met democratie en rechtsstaat in landen als Hongarije en Polen. De veto-rechten zijn een probleem, vindt Reuten, want daardoor kan de EU niet daadkrachtig optreden. Dit ligt kennelijk aan dwarsliggers als de Hongaarse premier Viktor Orban en daarom moeten die veto-rechten worden afgeschaft.

Dan zegt Reuten iets interessants: in de EU bestaat momenteel angst voor verkiezingsuitslagen. Hij specificeert niet om welke landen het gaat, maar het gaat ongetwijfeld over de opmars van radicaal rechts in Italië en Zweden, wat waarschijnlijk nog een hoop gedoe gaat opleveren. Deze landen hebben immers veto-recht. De EU moet weerbaar worden tegen landen die het niet zo nauw nemen met democratie en rechtsstaat. Dat betekent: geen veto-rechten, want dan heb je minder of zelfs geen last meer van foute regeringen.

Opkomende twijfel 

In tijden van oorlog en crisis zouden we bijna vergeten dat er jarenlang een discussie bestond over de vraag of de EU eindeloos moet uitbreiden en meer macht moet krijgen. De PvdA wilde het daar eigenlijk nooit over hebben want het nut van de EU lag vast. Deze discussie lijkt momenteel echter verstomd omdat er door Oekraïne simpelweg meer eensgezindheid nodig is. Dat klinkt positief voor de PvdA, maar het is buiten de gewone leden gerekend. 

Opeens zegt een man ‘dat hij niet vervelend wil doen’, maar ‘wat er in Hongarije gebeurt is óók democratie’. Men heeft daar zelf voor Orban gekozen. De EU wordt ondertussen alleen maar technocratischer en onbegrijpelijker. Ontneem je Hongarije niet ook democratie als je meer sancties instelt? Een mooie vraag: dat het Orban-regime ellendig is staat niet ter discussie, maar hoe wenselijk is het om toe te werken naar een lidstaat die niets te zeggen heeft en continu wordt overstemd. Is dat wat we willen?

Er komt geen antwoord en dat is niet voor niets: juist de Oekraïne-oorlog laat zien dat er geen grotere en machtigere EU nodig is om gezamenlijk te kunnen optrekken. Het is juist bewijs dat een lossere EU prima kan functioneren en dat er geen dwingende integratie nodig is. Deze avond zien we zelfs het welwillende PvdA-publiek langzaamaan twijfelen of meer EU wel zo logisch is. Waarom moet dit allemaal eigenlijk? De tijd is voorbij dat PvdA-leden een eurokritisch standpunt op voorhand onaanvaardbaar vonden.  

Dat is wel een probleem voor een partij die zich zo diep in de eurofiele consensus heeft ingegraven.

Beeld: Thijs Reuten voor aanvang van de bijeenkomst. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.