Waarom JA21 misschien toch een succes wordt
JA21 trekt deze maanden door het land ter voorbereiding op de Provinciale Statenverkiezingen van maart. Dit brengt ons vrijdagavond naar het Van der Valk Theaterhotel in Almelo. Bij dit soort avondjes leren we steeds beter wat JA21 voor partij is, waar men voor staat en wat we er de komende tijd van mogen verwachten. De partij leert hier wie de aanhangers zijn, de politici oefenen met hun praatjes en de strategen ontdekken wat wel en niet aanslaat.
Eerlijk is eerlijk: er is veel op JA21 aan te merken. Dit begint al bij het leiderschap van Joost Eerdmans. Het publiek in Almelo is relatief jong, wat doet vermoeden dat sommige aanhangers de politieke geschiedenis hebben gemist. Maar zelfs zonder Eerdmans is er reden om op voorhand kritisch te zijn. JA21 heeft nog steeds de schijn van een gelegenheidscoalitie: politici op zoek naar een partij om aan verkiezingen mee te kunnen doen. De geschiedenis leert dat dat meestal verkeerd afloopt.
In Almelo zien we drie problemen.
1. Regionale binding
JA21 is nog niet in alle provincies aanwezig. In Overijssel zijn er wel JA21-Statenleden, maar is er geen eigen fractie. Zo kan een partij met politici die al jaren provinciaal actief zijn geen enkele spreker leveren die twee minuten iets over een regionaal thema vertelt. Er staat geen enkel bekend provinciaal gezicht op het podium. Slechts een van de drie Statenleden is überhaupt komen opdagen. JA21 kan niet aantonen dat men in deze regio op de een of andere manier van waarde is geweest.
JA21 heeft geluk: in de Randstad is dit geen enkel probleem. Hier in Twente ligt dat anders, omdat Twentenaren een stevige regionale binding hebben. In een overvol partijlandschap is het niet te veel gevraagd iets te kunnen zeggen over windmolenparken of verkeersproblemen. Daar gaat de provincie immers ook over. JA21 kan het niet.
2. Gebrek aan professionaliteit
De politici van JA21 weten niet allemaal te overtuigen. We luisteren naar Europarlementariër Rob Roos, die een ingewikkeld verhaal vertelt over Europese instellingen en Europees beleid en hoe dat allemaal tot steeds meer EU leidt. Het verhaal is veel te ingewikkeld, moet veel vaker geoefend worden en doet terugverlangen naar Thierry Baudet, die dit in een paar oneliners veel helderder uiteen kon zetten. Qua professionaliteit en ervaring staat JA21 vaak drie nul achter.
Dit probleem is breder dan alleen de sprekers. Bij FvD was alles altijd tot in de puntjes geregeld, maar bij JA21 is de sfeer doods, is het programma rommelig, werkt het geluid meerdere keren niet en is de belichting zo beroerd dat je de sprekers nauwelijks kunt zien. Een geoliede machine is anders.
3. Verkeerde thema’s
Het grootste probleem heet issue ownership. Partijen hebben allemaal eigen thema’s waarop ze kunnen scoren. JA21 heeft er maar één: asielzoekers. Gelukkig zijn die er momenteel in ruime mate. De sprekers benadrukken dit stokpaardje continu en dwepen ondertussen met het restrictieve Deense asielbeleid. In Almelo krijgen we een verhaal van Jan van de Beek. Hij bracht de kosten van asielzoekers in kaart en pleit voor het opzeggen van het VN-vluchtelingenverdrag.
Jammer voor JA21: mensen vinden asielzoekers stom, maar ze zijn op dit moment meer met hun energierekening bezig. En dus horen we Annabel Nanninga praten over koopkrachtplaatjes en het MKB. Elke zin voel je dat dit haar onderwerp niet is. Ze heeft zelfs een spiekbriefje meegenomen. Zo komen we weer terug bij dat andere probleem: anderen kunnen dit verhaal beter vertellen.
Beter dan de rest?
JA21-critici smullen van al deze problemen, maar er is ook een andere kant. Honderdduizenden mensen kunnen niet meer rondkomen door de enorme inflatie. Het kabinet reageert er uiterst traag op. Een JA21-lid refereert aan een tweet van Sigrid Kaag die zich deze week bezighield met het klimaat. Dat is nou net zo’n beleidsterrein waar JA21 altijd al andere ideeën over had. Rob Roos foetert dat het al jaren duidelijk is dat de huidige energietransitie niet werkt en dat het zonder kernenergie sowieso misgaat.
Het zou fijn zijn als Roos een betere spreker is, het geluid beter werkt, JA21 enig benul heeft van Twentse kwesties en Nanninga even makkelijk over koopkrachtplaatjes praat als over vrije meningsuiting. Toch gaat het daar niet om. JA21 komt in zaaltjes, leert wat het publiek belangrijk vindt en past zich erop aan. De partij oogt responsief: Nanninga en de rest reageren op de noden die ze tegenkomen. Het is een enorm contrast met de meeste middenpartijen die bijna het omgekeerde doen, de coalitiepartijen met stip op één.
JA21 heeft in een razend tempo ideeën ontwikkeld: accijnzen naar nul, lastenverlichting en boren naar Gronings gas. Over al die voorstellen kun je discussiëren, maar JA21 doet in ieder geval een poging een haalbaar alternatief te bieden voor miljoenen mensen in acute problemen. PVV en FvD zijn daar nog steeds niet toe in staat, de rechtse middenpartijen laten het liggen. JA21 doet het met vallen en opstaan, maar de rest heeft niets beters.
JA21 zou er zomaar de verkiezingen mee kunnen winnen.
Beeld: partijvoorzitter Adrien de Boer opent de avond in Van der Valk. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.