De journalistiek is thuisgebleven, maar dat deert niet. Zondag wordt in hartje Utrecht een nieuwe partij opgericht: de Socialisten. In cultureel centrum Kargadoor komen ruim honderd leden samen van drie lokale SP-afsplitsingen: Socialisten Utrecht, Democratisch Socialisten Amsterdam en Socialisten 010. Ze worden vergezeld door leden van socialistische werkgroepen uit alle hoeken van het land, van Brabant tot Groningen. Ook de socialistische jongerenorganisatie Rood is van de partij.  

De Socialisten hebben verdacht veel weg van de SP. De nieuwe partij is een fusie van deze SP-afsplitsingen. Rood was ooit de jongerenorganisatie van de SP, maar zal in de nieuwe situatie bij de Socialisten gaan horen. In de Kargadoor zien we activisten die bij de SP zijn weggelopen of geroyeerd, meestal omdat ze lid waren van de discussieclubs Communistisch Platform of Marxistisch Forum. De bekendste zijn het Utrechtse Statenlid Michel Eggermont en oud-Europarlementariër Erik Meijer, beide voorheen van de SP. 

De oprichting van deze nieuwe partij is het voorlopige eindpunt van een interne SP-strijd. De SP heeft zich ontdaan van tientallen leden die kritisch waren over de partijkoers, op drammerige wijze probeerden de partij naar links te trekken en er niet voor schroomden de politieke leiding te tarten. Het leidde tot een enorme leegloop van mensen die daarmee politiek wees werden. Voor hen een groot probleem omdat het voeren van linkse acties hun lust en hun leven is. Logisch dat er al snel een nieuwe partij ontstond.

Toegevoegde waarde  

Het waarom van de Socialisten is breder dan alleen het bieden van onderdak aan politiek daklozen, zo horen we. Er zijn al langer problemen bij de SP. Een aanwezige herinnert eraan dat in potentie duizenden mensen bij de nieuwe partij kunnen aansluiten. Hele SP-afdelingen zijn opgehouden te bestaan door interne problemen, weggelopen leden en gebrek aan vrijwilligers. Al die mensen hebben behoefte aan een alternatief, zo is de redenatie. 

Erik Meijer ziet vooral voordelen. Lange tijd hebben de aanwezigen zich gericht op het intern verbeteren van de SP, maar die route is afgesneden. De openlijke breuk maakt het makkelijker een alternatief te starten. De aanwezigen hebben gemeen dat ze kritiek hebben op de SP maar de partij ook de beste vinden van alle bestaande. Eigenlijk is de Socialisten een soort opvolger van de vroegere CPN en PSP – ooit opgegaan en GroenLinks – en de SDAP, de voorloper van de PvdA: partijen die nog echt socialistisch durfden te zijn.

Meijer ziet ook een probleem: het is maar de vraag of de nieuwe partij een massapartij kan worden. Hij somt allerlei mislukte partijtjes uit het rijke linkse verleden op. De nieuwe partij moet daarvan leren, zo is zijn idee. De Socialisten moet gericht zijn op samenwerking met bijvoorbeeld Bij1 en Partij voor de Dieren en niet vervallen in verwijten dat anderen ideologisch aan de verkeerde kant van de streep staan. Zo leren we een nieuw woord: sektarisch. Dat is precies wat de Socialisten niet moet worden. 

Wachten op een revolutie 

Er zijn wat leden die het verschil met andere partijen kunnen uitleggen. Het gaat om de vraag of men reformistisch of revolutionair is. De SP is reformistisch geworden: streven naar verbetering, desnoods met kleine stapjes. Sommigen noemen dat sociaal-democratisch en dat geldt hier als een grove belediging. De leden van de Socialisten geloven in de teksten van Marx en andere linkse denkers dat het proletariaat uiteindelijk opstaat tegen de heersende klasse en dat dan een revolutie volgt. Dat geloof ontbreekt bij de SP. 

De nieuwe partij spiegelt zich expliciet aan de linkse fractie in het Europees Parlement die linkser is dan de sociaaldemocraten en de groenen, waar respectievelijk PvdA en GroenLinks deel van uitmaken. Deze fractie heeft maar één Nederlands lid: Anja Hazekamp van de Partij voor de Dieren. In het verleden was ook de SP er lid van, maar die raakte in 2019 alle zetels kwijt. Zo blijkt dat de Socialisten zichzelf eigenlijk ziet als een soort opvolger of zelfs vervanger van de SP.

De nieuwe partij vult de oprichtingsdag met discussie over het beginselmanifest. Dit document wordt aan het einde van de dag ook aangenomen. De sfeer is wat navelstaarderig. Er is veel discussie over de vraag of het woord ‘consument’ in de tekst mag staan. Het doet denken aan Bij1, waar taal eveneens een belangrijke rol speelt. Juist van Bij1 moet men hier weinig hebben, wat blijkt uit – hoe kan het ook anders – taalkwesties: Bij1 doet allerlei min of meer socialistische voorstellen, maar noemt ze niet zo. 

Een plekje veroveren 

Of het de Socialisten gaat lukken een positie in het politieke landschap te veroveren is onzeker, maar daar zit men op de oprichtingsdag niet mee. De drie lokale partijen waaruit de Socialisten is ontstaan hebben allen geen zetels behaald bij de raadsverkiezingen en de electorale trend voor links is sowieso negatief. Meer slecht nieuws: de Socialisten wil negen bestuursleden maar er zijn maar zes vrijwilligers. Ook heeft de totstandkoming van de partij lang op zich laten wachten, zo horen we. De redenen daarvoor zijn onduidelijk. 

Deze partij is geen club met flitsende PR die in de peilingen omhoog moet gaan schieten, vertelt een van de leden. De Socialisten moet vooral een nieuw thuis zijn voor linkse activisten. Hier moet – in tegenstelling tot de SP – linkse diversiteit worden gewaardeerd. Het gaat om de onderlinge overeenkomsten en niet om de verschillen, zodat er een platform ontstaat waar links elkaar kan vinden en lokaal actie kan voeren. Het winnen van zetels heeft minder prioriteit. 

Zo ontstaat deze zondag een nieuwe SP-concurrent die grote plannen heeft, al hadden de drie lokale voorlopers geen electoraal succes. In de ambitie een thuis te vormen voor activistisch links is deze partij eigenlijk al geslaagd met de oprichting ervan. Het kan alleen maar beter worden, zo lijkt de gedachte. En dus eindigt de middag met een paar coupletten van de Internationale, het lied dat de PvdA ook zingt, maar dan alleen de eerste regels. Een lid gniffelt: ‘de rest vinden ze daar te heftig.’ 

Beeld: stemming bij de Socialisten. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.