De problemen van BBB (2) – De ideologische leegte van het boerenverstand
Waar staat BBB inhoudelijk voor? Laten we eens kijken naar een van de belangrijkste thema’s van nu: migratie. Dit onderwerp biedt een prachtige illustratie van hoe BBB functioneert en wat daar problematisch aan is. In het verkiezingsprogramma voor boeren lezen we:
‘Mensen die echt op de vlucht zijn voor oorlogen, of van wie hun leven en/of dat van hun gezin ernstig wordt bedreigd en dat kunnen aantonen, zijn welkom in Nederland, voor de tijd die daarvoor nodig is. (…) Immigranten die NIET uit een oorlogsgebied komen, moeten kunnen aantonen dat zij in Nederland vast werk en een onderkomen hebben. Als zij dit kunnen bewijzen én de Nederlandse taal goed machtig zijn, worden zij toegelaten. (…) Economische gelukszoekers zonder werk en inkomen worden niet toegelaten of zo snel mogelijk uitgezet naar eigen land. Nederland neemt alleen aantoonbare oorlogsslachtoffers of aantoonbaar ernstig bedreigde mensen op.’
Enthousiast asielzoekers opvangen klinkt anders, maar wat BBB betreft hoeven de grenzen niet dicht: voor echte vluchtelingen is plek. Elders in het programma lezen we dat BBB niet tegen bed-bad-brood voor illegalen is. Zij hoeven niet op straat te leven: ‘alleen zo kun je voldoen aan de algemene rechten van de mens’, klinkt het plechtig. Verder is de toon streng: BBB wil asielzoekers die via een ander EU-land komen terugsturen, is tegen het rekken van procedures, wil de mogelijkheden voor hoger beroep beperken en asielzoekers met een voorlopige verblijfsvergunning laten inburgeren voordat ze een woning krijgen.
Ellende in Ter Apel
De vraag is wat zo’n verkiezingsprogramma in de praktijk waard is. De afgelopen weken stonden honderden mensen voor de poort van het aanmeldcentrum in Ter Apel. Ze moesten onder erbarmelijke omstandigheden buiten slapen. In augustus pleitte BBB daarom opeens voor een ‘acute asielstop’:
‘Afgelopen dagen is weer pijnlijk duidelijk geworden dat de grenzen van ons asielsysteem ruimschoots zijn bereikt en overschreden: gebrek aan woningen voor burgers en statushouders, vechtpartijen in en rond AZC’s, de stijgende overlast richting andere burgers, onmenselijke omstandigheden in en rond de opvang, het COA wat geen oplossing ziet en een kabinet wat haar eigen falen probeert te verhullen door de Gemeente Tubbergen zonder overleg een asielzoekerscentrum op te leggen.’
BBB suggereert dat dit een oud standpunt is – ‘weer pijnlijk duidelijk geworden’, staat er – maar BBB presenteerde niet eerder het beeld van onbeheersbare migratie. BBB had het nooit over een fundamentele ingreep in het asielsysteem. De partij stemde eerder naar eigen zeggen ook tegen een totale asielstop. Maar omdat ‘de chaos’ nu nog groter is geworden wil BBB deze alsnog. ‘De druppel’ was de actie van het kabinet in Tubbergen. In combinatie met de stikstofcrisis is een situatie ontstaan waarbij ‘kwetsbare vluchtelingen lijnrecht tegenover radeloze burgers worden geplaatst’, schrijft de partij.
Migratie tegengaan
Eens zien. In het verkiezingsprogramma wil BBB migranten terugsturen als ze via een ander EU-land zijn gekomen. Dat is namelijk de wet en die moet je handhaven, zegt BBB. Maar als Nederland zichzelf heeft verplicht vluchtelingen op te nemen hoeft dat kennelijk niet. BBB wil vanwege ‘de algemene rechten van de mens’ bed-bad-brood voor illegalen toestaan, maar oorlogsslachtoffers moeten kennelijk wél op straat leven, want een aanvraag doen in Ter Apel kan bij een asielstop niet. Dit doet de vraag opkomen wat nu precies de leidende principes van BBB zijn.
BBB wil vluchtelingen wegtoveren. Zo moet er een analyse komen van ‘het inwilligingspercentage in Nederland [ten opzichte van] andere landen en de mogelijke aanzuigende werking die dit tot gevolg kan hebben’. Het is op geen enkele manier in overeenstemming te brengen met het verkiezingsprogramma, waarin – weliswaar met tegenzin – het recht op asiel wordt erkend. De vraag is: wat als het inwilligingspercentage hoog is omdat er echte vluchtelingen op de stoep staan? Moet er dan ook een asielstop komen?
De enige verklaring voor de nieuwe koers is dat Caroline kennelijk denkt dat ze daarmee het grote publiek een plezier doet. Vluchtelingen moeten naar Lelystad Airport, Duitsland moet maar vluchtelingen overnemen, er komen vluchten naar veilige landen om uitgeprocedeerden uit te zetten, landen die niet meewerken worden financieel aangepakt en statushouders mogen niet meer op vakantie in hun land van herkomst. Het verkiezingsprogramma zegt er allemaal niets over. BBB schrijft wel dat Nederland ‘alleen oorlogsvluchtelingen en ernstig bedreigde mensen’ opneemt. Nou, volgens de nieuwe visie dus niet.
Geen detail
Dit probleem gaat niet zozeer over wat BBB van migratie vindt, of dat überhaupt wel kan en of het wenselijk is. Dit gaat in potentie over alle thema’s waar we Caroline niet of nauwelijks over horen zoals zorg, sociale zekerheid, onderwijs, infrastructuur, veiligheid en defensie. BBB heeft allerlei standpunten puntsgewijs in het partijprogramma beschreven, maar nergens staan algemene uitgangspunten waarop die standpunten zijn gebaseerd. Als de situatie verandert, er een crisis is of een compromis moet worden gesloten, weet niemand aan welke principes BBB de eigen voorstellen toetst.
De term ‘boerenverstand’ geeft nul richting. Natuurlijk, bij de stikstofcrisis is volstrekt eenduidig hoe BBB denkt. Er zijn meer thema’s waarvoor dat geldt, maar voor de meeste onderwerpen geldt dat niet. Dan kan BBB plotseling een totaal nieuwe richting inslaan, zoals nu bij migratie. Carolines interview bij Zihnigasten was wat dat betreft onthullend: ze bedenkt soms pas vlak voor een debat wat ze ergens over gaat zeggen. Dit is precies de grilligheid van een partij die om één persoon draait en geen onderliggende ideologie heeft.
Het enthousiasme voor BBB gaat aan dit immense probleem voorbij. Zolang Caroline in haar eentje het gezicht is kan ze gemakkelijk ad hoc bedenken wat ze van zaken vindt en maakt consistentie niet zoveel uit. Talkshowredacties en fans zal het niet opvallen. Maar straks zijn er tientallen BBB-politici actief en die zullen allemaal anders denken over de thema’s waar geen uitgangspunten voor bestaan. Dat zal niet alleen het beeld vertroebelen waar BBB voor staat, maar ook leiden tot ruzie.
Dit is het tweede deel van een drieluik over BBB. Deel 1 vind je hier. Deel 3 vind je hier.
Beeld: Caroline van der Plas bij een debat over asielzoekers. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.