Er is een opmerkelijke overeenkomst tussen het publiek van EW – voorheen Elsevier – en dat van de PvdA. Bij de H.J. Schoo-lezing in de Rode Hoed zien we maandagavond twee leeftijdsgroepen: jongeren en ouderen. De middengroep ontbreekt. Alles wijst erop dat de ouderen het belangrijkst zijn: we lezen op een scherm over een speciale EW-uitgave over Gorbatsjov, een muzikale EW-reis over de Donau en een EW-collegereeks met hoogleraar Erik Scherder.

Dit is het lot van merken en organisaties die passé zijn: de ouderen bleven min of meer aangesloten, de jongeren zijn weg maar komen soms even aanwaaien uit interesse, nostalgie of ambitie. Een journalist verzucht dat EW een enorm probleem heeft: abonnementen stoppen vooral door overlijden. Dat gaat niet eindeloos goed. Misschien is juist daarom deze jaarlijkse lezing, vernoemd naar oud-hoofdredacteur H.J. Schoo, belangrijk: deze brengt EW toch weer even in the picture bij een breder publiek.

Hoofdredacteur Arendo Joustra meldt dat deze lezing een soort opening van het parlementaire jaar is. Hij heeft een beetje gelijk: de lezing levert altijd een hoop publiciteit op, zoals vorig jaar die van Sigrid Kaag. Toch is dat beeld eenzijdig: direct na de lezing zijn er veel reacties, maar de blijvende relevantie is meestal nul. Vrijwel niemand kan zich de sprekers van voorgaande jaren nog herinneren, laat staan wat hun diepere boodschap was. Er is maar één uitzondering: Thierry Baudet. 

Open deuren intrappen

Dilan Yesilgöz is dit jaar uitverkoren. Ze praat over de democratische rechtsstaat en zegt veel terechte dingen. Zo praat ze over allerlei ongewenste trends: het ondermijnen van het vertrouwen in politie, wetenschappers, rechters en journalisten, bedreigingen, intimidatie en het beknotten van de vrije meningsuiting. Ze zegt dat de overheid forse steken heeft laten vallen bij de toeslagenaffaire en de hersteloperatie in Groningen. Ook houdt ze een pleidooi tegen ondermijning door drugscriminaliteit. 

Het is allemaal waar, maar het gaat ook het ene oor in en het andere oor uit. Yesilgöz kan moeilijk iets anders zeggen, bv. dat de vrije meningsuiting niet verdedigd moet worden, dat de toeslagenaffaire eigenlijk een detail is en politici thuis opzoeken prima. Wat vooral opvalt is dat ze geen enkel concreet voorstel in huis heeft om de rechtsstaat beter te verdedigen, behalve het uitvoeren van staand beleid en een oproep aan ons allen om waakzaam te zijn. 

Het hoogtepunt – of zo u wilt dieptepunt – is dat Yesilgöz vertelt welke bewegingen de rechtsstaat bedreigen en harder tegengesproken moeten worden. Ze wil praten over de woke-beweging en over complotdenkers. Bij het uitspreken van het woord ‘woke’ lachen een man of drie, misschien vijf. Woke cancelt iedereen die ze niet aanstaat, zegt Yesilgöz. Woke wil bepalen wat je mag zeggen en wat wel en niet deugt. Deze drang om mensen niet te kwetsen bedreigt het open debat en daarmee de vooruitgang.

Binnen de rechtsstaat 

Even afpellen. Het gaat over de rechtsstaat. De vraag is of woke-activisten – wat dat ook mogen zijn – zich binnen de kaders van de rechtsstaat begeven. Het antwoord is bevestigend, in tegenstelling tot de tweede stroming die Yesilgöz bekritiseert, namelijk de complotdenkers, die inmiddels meer dan regelmatig – al dan niet indirect – aanzetten tot bedreiging en intimidatie. Bij woke-activisten gaat het om mensen die vinden dat je rekening moet houden met minderheden. 

Het gaat bij woke vaak om multiculturele verhoudingen en gender. Nederlanders van kleur willen bijvoorbeeld niet continu als buitenlander worden aangesproken of behandeld en transgenders willen erkenning van hun identiteit. Zij spreken daar anderen op aan. Dit zijn mensen die hun strijd bij uitstek met democratische middelen voeren en die zich daarbij – meestal impliciet – ook op de Grondwet beroepen. Zij zeggen dat ze niet gediscrimineerd willen worden en gebruiken hun recht op vrije meningsuiting. 

Deze mensen worden aan de lopende band bekritiseerd en tegengesproken. Hoe een minister van Justitie het in haar hoofd haalt hen neer te zetten als ondermijners van de rechtsstaat is een raadsel en een schande tegelijk. Het toont wederom aan dat de keuze van EW wie de H.J. Schoolezing mag uitspreken niet altijd een gelukkige is. We krijgen na afloop een boekje met de tekst. Yesilgöz zal in de boekenkast zeker niet misstaan naast die andere verwarde denker die EW eerder op het podium hees. 

Beeld: boekjes van de H.J. Schoo-lezingen van Baudet en Yesilgöz. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.