Het is ruzie bij Bij1 in Amsterdam. Eigenlijk is dat oud nieuws: raadsleden Carla Kabamba en Nilab Ahmadi kunnen elkaar naar verluid al langer niet luchten of zien. Sinds kort zit fractievoorzitter Jazie Veldhuyzen ziek thuis. Het afdelingsbestuur is boos op de fractie en heeft tijdelijk de taken neergelegd. U denkt misschien: wat maken dit soort ruzies nou uit? Nou, Bij1 is na de VVD de grootste oppositiefractie van Amsterdam. Het zou best goed zijn als zo’n partij normaal functioneert. 

Dat het goed mis is bij Bij1 had de goede verstaander al veel langer kunnen weten. Tot de Tweede Kamerverkiezingen van vorig jaar bestond Bij1 alleen uit een eenpersoonsfractie in Amsterdam. Die zetel werd eerst ingenomen door Sylvana Simons, later door Jazie Veldhuyzen. Zo’n eenmansfractie krijgt in de praktijk hulp van duo-raadsleden die aan commissievergaderingen mogen deelnemen. Van de vier duo-raadsleden waar Bij1 in 2018 mee begon, liepen er twee tussentijds weg. 

Waarom duo-raadslid So Roustayar vertrok is onbekend. Van de motieven van duo-raadslid Jelle de Graaf ontbreekt eveneens elk spoor, maar bij hem weten we wel iets meer. Hij dook al snel weer op als fractiemedewerker van de Partij voor de Dieren. Hij weigert elke vraag te beantwoorden. Dat riekt naar ruzie: er was niet of nauwelijks inhoudelijke frictie tussen De Graaf en Bij1 en aan politieke ambities ontbreekt het hem niet. Al met al een slechte basis voor Bij1, maar de fractie groeide in maart flink. 

Toxische cultuur 

Dit weekend vergaderde Bij1 over de partijcultuur. De partij doet dat graag achter gesloten deuren. Het is inmiddels voor de buitenwereld duidelijk hoe verstoord de verhoudingen zijn. Voorzitter Jursica Mills stapte deze zomer op omdat de partij ‘toxisch’ is en uitblinkt in vriendjespolitiek. Ze voelde zich als zwarte vrouw ‘nog nooit zo respectloos, niet zuiver/integer en onrechtvaardig benaderd en behandeld’. Bij1 vergaderde er 1 juli over. Natuurlijk weer achter gesloten deuren. 

Inmiddels weten we iets meer van de situatie toen. Hoogleraar Gloria Wekker heeft voor Bij1 naar de partijcultuur gekeken. Ze deelde haar conclusies op 1 juli met de leden. In een uitgelekte video meldt ze dat Bij1 de verdelende mechanismen in de samenleving intern reproduceert. Er zijn duidelijke scheidslijnen op basis van kleur en etniciteit, maar ook op het gebied van seksualiteit en gender. Vrouwen doen vrijwilligerswerk waar mannen voor worden betaald.

Volgens Wekker zijn de omgangsvormen in de partij een probleem. Men denkt onvoldoende na wie ‘onze vrienden en vijanden’ zijn. Men zou het eens moeten zijn dat vijanden niet in de partij zitten. Bij1 heeft ‘een cultuur van elkaar aanklagen, kapot maken, royeren, afzetten, coups plegen, cancellen, straffeloosheid, treiteren, competitie [en] geen zorg voor elkaar’ en dat terwijl Bij1 een partij wil zijn van ‘radicale liefde’. Bij1 moet de eigen omgangsvormen dus hoognodig onder de loep nemen.

Amateurisme en toxiciteit 

Wekker meldt dat de omloopsnelheid van leden en vrijwilligers groot is. Ze denkt dat Bij1 zich moet scholen in wat het betekent om raadslid, bestuurslid of Tweede Kamerlid te zijn. Er is een belofte gedaan aan kiezers, namelijk dat ze vertegenwoordigd worden en dat vereist samenwerking. Je sluit geen allianties omdat je iemand aardig vindt, maar omdat het noodzakelijk is. Er is binnen Bij1 veel meer educatie nodig en er moet een heldere structuur komen. Die ontbreekt nu. 

Opeens begrijpen we veel meer: Jursica Mills sprak deze zomer de waarheid, de weggelopen duo-raadsleden uit Amsterdam zijn geen uitzondering en de huidige ruzie in de Amsterdamse fractie laat zien dat er sinds juli niets is veranderd. Of de relaties nog steeds toxisch zijn, weten we niet: iedereen zwijgt, maar we zien wel dat raadsleden verschillend worden behandeld. Het bestaan van Nilab Ahmadi wordt online grotendeels verzwegen. Iedere Bij1-kandidaat staat prominent op de website, behalve zij.

De behoefte aan scholing is nog steeds urgent. Het afdelingsbestuur in Amsterdam stelde afgelopen week een lijstje op met eisen aan de fractie. Het toont een gebrek aan basaal begrip voor de onderlinge verhoudingen: raadsleden hebben een eigen mandaat en het afdelingsbestuur is niet hun baas. Toch denkt het bestuur te kunnen vertellen wat raadsleden moeten doen, terwijl daar simpelweg geen grond voor is. Alleen Nilab Ahmadi lijkt dat te begrijpen. 

Meer hiërarchie 

Hoe dit verder gaat ligt enigszins voor de hand. De partij wil niet leren en dan is stevig leiderschap het makkelijkst. Bij1 lijkt al begonnen met het versterken van de hiërarchie. Een kritisch lid wijst me erop dat het Amsterdamse afdelingsbestuur plotseling van samenstelling is gewijzigd. Sinds enige tijd is Peggy Burke technisch voorzitter. Veelzeggend: de afdeling heeft nu drie voorzitters: de echte, de vicevoorzitter en de technische. Zoveel bazen op een schip, dat gaat vanzelf mis. 

Burke was ooit raadslid voor de PvdA en werkt nu voor de Tweede Kamerfractie van Bij1. Ze is aan het bestuur toegevoegd buiten medeweten van de leden. Hier is een lijntje gelegd tussen de fractie in de Tweede Kamer en de Amsterdamse afdeling zonder dat de leden erover werden geïnformeerd, er vragen over konden stellen of het tegen konden houden. Nog zoiets: fractievoorzitter Jazie Veldhuyzen wordt tijdens zijn ziekte vervangen door Dinah Bons, die ook in het landelijk partijbestuur zit. 

Dat landelijke lijntje in de persoon van Bons was al eerder gelegd, want ze was al duo-raadslid. Het zou toeval kunnen zijn, maar de lijntjes tussen de landelijke partij en de conflictueuze Amsterdamse afdeling worden in de praktijk strakker aangetrokken. Jammer voor Bij1: het zal niet helpen de raadsleden – die ieder een eigen mandaat hebben – in het gareel te krijgen, vooral omdat de rest van de partij continu het verkeerde voorbeeld geeft. Het blijft wachten op de volgende uitbarsting. 

Beeld: Bij1-vacatures bij een partijbijeenkomst begin 2020. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.