De problemen van BBB (1) – Caroline wil altijd meer applaus
BBB is een succes. In de peilingen is de partij de tweede van Nederland en dat is best knap. Toen Caroline van der Plas haar partij oprichtte, blaakte ze al van zelfvertrouwen. Ze meldde bij haar eerste televisieoptreden dat ze met BBB in de Tweede Kamer zou komen. Caroline had het over een handjevol zetels. Het is onwaarschijnlijk dat ze er toen – in 2019 – al vanuit ging dat ze met BBB de grootste partij zou kunnen worden. Nu dit een optie lijkt te zijn, is de vraag hoe dit verder gaat. Een drieluik.
Politiek is geen bedrijf: als je een goedlopend restaurant hebt dat elke dag volgeboekt zit, een rij voor de deur heeft en telkens mensen moet wegsturen, is daar vrij gemakkelijk wat aan te doen. Je negeert de wachtrij, betrekt een groter pand, opent een tweede zaak of verhoogt de prijzen en dan komen vraag en aanbod vanzelf meer met elkaar in overeenstemming. In de politiek werkt dat anders: als er in korte tijd heel veel fans op een partij afkomen, zien velen daar geen probleem in. Maar dat is het wel.
Waar het succes van Caroline precies vandaan komt weten we niet, maar dat haar media-optredens er een rol in spelen is zeer waarschijnlijk. Ze heeft in ieder geval nog nooit van het woord ‘overkill’ gehoord. Overal duikt ze op. Ze wordt geholpen door de stikstofcrisis en de boerenprotesten, maar zelfs zonder die thema’s zien we haar continu. Zelf denkt ze dat er behoefte is aan politiek in normale taal waar mensen zich in kunnen herkennen. Zou kunnen.
Applaus smaakt naar meer
Als je eenmaal fans hebt en overal applaus krijgt, smaakt dat al snel naar meer. Of Caroline nou over de markt van Deventer loopt of over een willekeurig boerenerf: overal krijgt ze enthousiaste reacties. Fans zoeken haar op, moedigen haar aan, roepen dat ze hun hoop in bange dagen is en dat ze zo lekker zichzelf is gebleven. Caroline vertelt dat zelf bij Zihnigasten: niet-stemmers vertellen haar dat ze weer vertrouwen in de politiek hebben gekregen. Prachtig toch?
Dit is een bekend misverstand bij Amerikaanse presidentskandidaten. Bij de voorverkiezingen lopen ze de ene na de andere rally af en worden ze overal toegejuicht. Vaak komen ze in een overwinningsroes terecht: overal applaus, dus de overwinning kan hen niet meer ontgaan, zo lijkt het. Tussen al die juichende fans wordt makkelijk vergeten dat mensen met andere politieke voorkeuren andere bezigheden hebben. En dat die groep weleens veel groter kan zijn dan de meute enthousiastelingen.
Dit is wat Caroline overkomt: overal aanmoedigingen, enthousiasme en positiviteit, aangemoedigd door de media die een graantje van haar populariteit willen meepikken. Je hebt in je talkshow immers liever Caroline dan een landbouwwoordvoerder als Thom van Campen (VVD), want met Caroline gaan de kijkcijfers door het dak en van Thom heeft nog nooit iemand gehoord. Leuk voor Caroline: goede kijkcijfers leveren weer meer aandacht op Twitter op.
Nooit genoeg aandacht
Zullen we het een zelfversterkende dynamiek noemen? Goede peilingen leveren meer mediaverzoeken op, waar Caroline gesteund door haar goede peilingen dan weer op ingaat, waar Caroline vervolgens weer applaus voor krijgt en een enorme berg positieve tweets, wat er weer toe leidt dat de peilingen verder verbeteren, er nieuwe mediaverzoeken binnenkomen, Caroline nog meer het idee krijgt dat Nederland haar vaker op de televisie wil zien en ga zo maar door.
Rechtse voorgangers als Pim Fortuyn en Thierry Baudet zaten ooit ook in zo’n spiraal. Er is wel een verschil: zij werden tenminste nog op hun narcisme gewezen. Bij Caroline gaat het daar nauwelijks over. Ten onrechte. Overal waar Caroline applaus kan krijgen komt ze langs, ze zegt geen nee tegen welk mediaverzoek dan ook en twittert enthousiast over alle successen van haar beweging, bijvoorbeeld de mooie peilingen en de nieuwe vrijwilligers. Alles ter meerdere eer en glorie van Caroline.
Wie heeft de macht in deze partij? Volgens de theorieboekjes is een partij van de leden, die een partijbestuur kiezen die de dagelijkse leiding heeft. We hebben de statuten van BBB niet nodig om te weten hoe dit zit: zonder Caroline geen succes en dus luistert men naar haar. Zij trekt de kiezers, is het gezicht naar buiten, vormt de aantrekkingskracht op nieuwe leden en vertelt het politieke verhaal. Zonder Caroline bestaat BBB eigenlijk niet, al is ze op papier slechts één van de duizenden leden.
Toekomstige chaos
Is BBB straks een stabiele partij die coalities kan vormen, capabele kandidaten kan vinden en kiezers kan geven wat ze verwachten? Daar kun je ernstig aan twijfelen. Narcisten – zie Fortuyn en Baudet – hebben nog nooit stabiele partijen opgeleverd. Caroline gaat door op de huidige weg, want tegenspraak krijgt ze niet. Vrijwel niemand legt haar een strobreed in de weg om BBB verder te laten groeien, terwijl iedere buitenstaander zou zeggen: dit gaat te snel en dat wordt een ramp.
Een lijstje problemen die we kunnen zien aankomen. Het vinden van tientallen, zo niet honderden capabele en betrouwbare kandidaten voor de Provinciale Staten die met elkaar kunnen samenwerken. Het opstellen van realistische programma’s die input kunnen zijn voor coalitieonderhandelingen, want daar wordt BBB straks voor gevraagd. Het selecteren van kandidaat-gedeputeerden zonder intern ruzie te krijgen. Het geven van inspraak aan leden zodat die niet beginnen te muiten. En ga zo maar door.
Deze problemen zijn niet die van Caroline, want zij zit weer eens aan een talkshowtafel. Iedere leek zou zeggen: rem die onstuimige groei nou een beetje af, want die maakt de toekomstige chaos groter in plaats van kleiner. Caroline doet het omgekeerde. Ondertussen zit het partijbestuur – letterlijk een groepje onervaren vrijwilligers – met de handen in het haar hoe men dit succes kan accommoderen. Slecht nieuws: in deze constellatie gaat niemand Caroline afremmen.
Je hoeft niet helderziend te zijn om te weten dat deze luchtballon vroeg of laat leegloopt.
Dit is het eerste deel van een drieluik over BBB. Deel 2 vind je hier. Deel 3 vind je hier.
Beeld: Caroline van der Plas bij Jinek. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.