Hoogmoed komt voor de val. Die uitdrukking heeft Caroline van der Plas even gemist
Soms zou je even vergeten dat Zihni Özdil nog maar kort geleden Tweede Kamerlid was voor GroenLinks. Tegenwoordig is hij talkshowhost en fan van BBB. In zijn praatprogramma Zihnigasten ontving hij onlangs BBB-beleidsmedewerker Alexander Hendriks en toen stak hij zijn waardering voor Caroline van der Plas niet onder stoelen of banken. Vanaf deze week is zijn talkshow overgenomen door EW – het voormalige Elsevier. Caroline is de eerste gast. Ze was immers al een hele dag niet op televisie geweest.
Zihni maakt gebruik van wat in de wetenschap bekend staat als de appreciative inquiry, een vorm van onderzoek waarbij alleen het positieve centraal staat. Problemen, kritiek en tegenspraak worden in deze benadering genegeerd. Zihni prijst zijn gasten de hemel in. Dat heeft een duidelijk methodologisch doel: de gast voelt zich op zijn of haar gemak en gaat vrijuit praten. Aanvallende en kritische interviewstijlen maken dat geïnterviewden niets meer vertellen, maar met een positieve benaderwijze leren we gasten juist heel goed kennen.
En dus begint Zihni zijn interview met een compliment, namelijk dat Caroline parlementaire geschiedenis heeft geschreven door met een trekker naar de Tweede Kamer te komen. Zihni wil graag weten wat ze van het parlement vindt. Caroline begint te klagen over vastgeroeste structuren die moeilijk los te wrikken zijn, de onwil om zaken praktisch op te lossen en het keurslijf dat het Kamerlidmaatschap vaak is. Ze heeft daar zelf gelukkig helemaal geen last van: ze wil gewoon lekker aan de slag.
Dichtgetimmerde regeerakkoorden
Een traditionele interviewer zou Caroline doorzagen over het nut van die bestaande werkwijzen of over haar eigen praktisch vernuft, maar Zihni doet dat helemaal anders. Hij herkent de problemen, zegt hij, zoals de dichtgetimmerde regeerakkoorden. Caroline is het daar roerend mee eens: zo is de stikstofreductie per 2030 in beton gegoten omdat dit in het regeerakkoord staat, terwijl de provincies liever maatwerk willen en de wet 2035 zegt. Er wordt niet geluisterd naar argumenten want het regeerakkoord is heilig.
Zihni spreekt Caroline niet tegen en zo gaat dat steeds. Hij vervolgt met de vraag waarom BBB zo populair is. Hij vindt Caroline heel authentiek en onbevangen en suggereert dat de rest van de politiek dat niet snapt. Deze woorden vormen voor Caroline de ultieme verleiding om te vervallen in hoogmoed en gebrek aan zelfreflectie. Ze vertelt dat politici niet door hebben wat er in de samenleving speelt. Er was aanvankelijk veel dedain voor BBB maar er komen ondertussen in de peilingen alleen maar zetels bij.
Zihni moedigt Caroline aan om te vertellen wat er precies speelt. Daar is zij volgens Zihni de perfecte persoon voor: overal hangen immers omgekeerde vlaggen en Caroline kan die boosheid goed kanaliseren, denkt hij. Caroline begint verjaardagspraat te prijzen, want bij dat soort gebeurtenissen gaat het over thema’s waar gewone mensen zich echt druk over maken. Caroline weet van zichzelf dat zij problemen in normale taal benoemt zonder gedraai. Daar herkennen de mensen zich dan weer in.
Wat geeft dit interview een fantastisch beeld van hoe Caroline zichzelf ziet.
Laat maar ratelen
Voor iemand die goed weet wat er in het land speelt, komt Caroline met opvallend weinig inhoudelijke punten. Ze herhaalt het sterkste punt van BBB, namelijk dat voorzieningen op het platteland worden uitgekleed zoals zwembaden en buurtbussen. Dit is kennelijk de belangrijkste politieke boodschap. Dit is geen landelijk beleid, maar dat deert niet. Prima zelfs: niemand heeft door dat BBB momenteel niets aan dit kernpunt kan doen behalve dingen roepen. Zihni laat Caroline ondertussen rustig verder ratelen.
Opeens is er nog een politiek thema: de zorg. Caroline wil meer geld en kijken wat er in de toekomst op ons afkomt zoals de vergrijzing. Ook wil ze thuiswonen faciliteren. De zorg zal een grote kostenpost worden en daarom moet je geld vrijmaken. Een vreemde suggestie dat anderen de vergrijzing kennelijk niet echt zien aankomen en dat daar niet genoeg op wordt geanticipeerd. Ook een beetje gek om extra (?) geld vrij te willen maken als iedere leek kan zien dat de zorgkosten exploderen. Caroline klaagt ondertussen dat haar populisme wordt verweten.
Dat verwijt is volgens Caroline arrogant richting een groot deel van de samenleving. Ze wil tien zetels in de Eerste Kamer want dan zal het kabinet haar serieus moeten nemen. Mensen zijn de oude politiek zat en hebben behoefte aan gezond verstand. Caroline heeft geen marketingteam en bedenkt soms pas vlak voor een debat wat ze gaat zeggen. Zihni vindt deze authentieke politiek prachtig. Of dit ook werkt in een grotere fractie wordt niet besproken, want iedereen met enige intuïtie ziet de ellende toch wel naderen.
Caroline is uniek
Caroline zegt dat de mensen al heel lang authentieke politiek willen. Zij zien nu dat BBB die levert. Ze is heel trots dat ook niet-stemmers BBB weten te vinden en door haar weer vertrouwen krijgen. Op uitnodiging van Zihni begint ze te filosoferen over het premierschap: ze gaat het torentjesoverleg afschaffen, de notulen van de Ministerraad worden op wat uitzonderingen na openbaar en ze gaat in haar eerste toespraak haar excuses aanbieden voor het puin wat moet worden geruimd.
Oplossingen, die heeft Caroline nog niet: ze wil eerst een jaar de tijd krijgen om schoon schip te maken en te zien wat er op welke ministeries gebeurt. Ze gaat eerst uitzoeken hoe het zit met bijvoorbeeld de toeslagenaffaire en de compensatie voor de Groningse aardbevingen. Ze denkt dat de ambtenaren op de ministeries dolblij worden van haar aanpak. In het vervolg wordt bij beleid vooraf gekeken wat het effect ervan is. Ook moeten vakmensen voortaan betrokken worden bij het maken van plannen.
Zihni vertelt niet dat dit allemaal allang gebeurt. Natuurlijk gaat het in de praktijk soms ook gruwelijk mis, maar aanwijzingen dat Caroline het beter kan, zijn er niet. Toch vervolgt ze dat ambtenaren vaak op de verkeerde plek zitten, dat er meer leiderschap nodig is en dat debatten in de Tweede Kamer korter moeten duren. Dat noemt ze realistisch populisme. Zihni noemt haar ondertussen de reïncarnatie van Joop den Uyl. Het is accurater te concluderen dat ze de uitdrukking ‘hoogmoed komt voor de val’ even heeft gemist.
Beeld: Zihni Özdil in gesprek met Caroline van der Plas. Still van YouTube.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.