Waarom verliezen Helderse burgers hun vertrouwen in de politiek?
Het heeft even geduurd maar dan heb je ook wat. Als een van de laatste gemeenten heeft Den Helder een coalitieakkoord. Het werd deze maandag gepresenteerd, waarna het nieuwe college werd geïnstalleerd. Den Helder stond jarenlang bekend als een van de slechtst bestuurbare gemeenten van Nederland. Hier in de Noordkop is het moeilijk zaken te realiseren, wat bijvoorbeeld blijkt uit de discussie over het nieuwe stadhuis. Die heeft meer dan twintig jaar geduurd.
Er is goed nieuws: ondanks een enorme hoop gedoe, bezwaren en procedures wordt er momenteel na al die jaren een stadhuis gebouwd. Het is zelfs een ‘onherroepelijk besluit’, horen we de burgemeester zeggen. Wethouder Michiel Wouters heeft dat de afgelopen collegeperiode maar mooi tot stand gebracht. Misschien is dit een van de redenen dat het oude college een soort doorstart maakt, aangevuld met onder andere GroenLinks en D66.
Bij de Helderse verkiezingen wint telkens een andere lokale of semi-lokale partij en die gaat dan de coalitie in. In 2010 was dat Trots op Nederland, in 2014 de Stadspartij en in 2018 Beter voor Den Helder. Meestal was het geen succes: na vier jaar hield Trots op Nederland op te bestaan en na vier jaar besturen had de Stadspartij nog maar twee van de elf zetels over. Beter voor Den Helder doet het wat beter: er zijn slechts twee van de zes zetels weggevallen. De partij bestuurt nu weer mee.
Behoorlijk Bestuur
In 2022 heeft Den Helder echter een nieuwe favoriet: Behoorlijk Bestuur. Vroeger was Michiel Wouters raadslid van deze partij, maar hij stapte vier jaar geleden over naar Beter voor Den Helder om wethouder te worden. Opeens kreeg hij dingen voor elkaar, zoals het stadhuis. De zetel van Behoorlijk Bestuur ging naar Sylvia Hamerslag, een dame die in het verleden al eens raadslid was voor het inmiddels opgeheven Leefbaar Den Helder. De partij ging in maart van één naar zeven zetels.
Iedereen die langer dan één minuut naar de kandidatenlijst van Behoorlijk Bestuur keek en begreep wie er kans maakten om in de gemeenteraad te komen, zag een hoop ellende. Hamerslag werd gesecondeerd door een oud-raadslid van de Stadspartij, een overgelopen PVV’er en een afgesplitste mevrouw van de VVD die inmiddels haar geluk beproeft in een provinciaal team van BBB. Geen kiezer vraagt zich kennelijk af wat hier mis kan gaan. Andere fracties zagen het wel.
Inmiddels zijn drie van de zeven raadsleden van Behoorlijk Bestuur afgesplitst, waaronder de oud-PVV’er en de mevrouw van het provinciale BBB-team. ‘Fractie Pastoor’ is geboren. Deze kan zich niet verenigen met de uitingen van sommige partijleden, onder andere op sociale media. De breuk kwam eigenlijk voor iedereen heel onverwacht, zo lijkt het, al lees je tussen de regels door dat de afsplitsers Behoorlijk Bestuur te onconstructief vinden. Vreemd, want ze waren al een tijdje bij de partij betrokken.
Ronddolende CDA’er
In Den Helder geldt het credo: hoe meer fracties, hoe meer vreugd. Zo is daar Kees Bazen, een oud-CDA-raadslid die ontevreden was over zijn plaats op de kandidatenlijst en zijn heil elders zocht. Dat leidde tot een ander vreemd brouwsel: de Seniorenpartij, een club die vorige periode al uit elkaar viel, waarschijnlijk omdat de toenmalige raadsleden uit totaal verschillende partijen kwamen. De wethouder moest aftreden maar wist dat te voorkomen door naar weer een andere lokale partij over te stappen.
De Seniorenpartij werd een fusie van Bazen met Nancy List, een raadslid van een andere lokale protestpartij, genaamd Gemeentebelangen. Die partij is opgeheven. Een tijdje geleden stonden Bazen en List nog samen op borden in de stad, inmiddels gaan ze rollebollend over straat. List heeft Bazen uit de fractie gekieperd vanwege ‘ongewenste omgangsvormen’. Dat vindt Bazen ‘karaktermoord’. Niemand heeft onderzocht wat er echt aan de hand is, maar elk bewijs tegen Bazen ontbreekt.
Of iemand in Den Helder dit allemaal nog kan volgen laat zich raden. De situatie is nu in ieder geval dat List samen met het CDA in de nieuwe coalitie stapt, maar oud-CDA’er Bazen niet. Michiel Wouters is voortaan wethouder van Beter voor Den Helder en Gemeentebelangen tegelijk. Hij wordt over twee jaar afgelost door Remco Duijnker, die al afwisselend voor beide partijen wethouder was. Hij wordt straks weer gecontroleerd door zijn schoonzoon, die fractievoorzitter van Beter voor Den Helder is.
Helders coalitieakkoord
Maandagavond is er een debat over het nieuw gesloten coalitieakkoord. Het is een regenboogcoalitie geworden van CDA, D66, GroenLinks, PvdA en VVD aangevuld met de lokale clubs Seniorenpartij, Stadspartij en Beter voor Den Helder. Op zich logisch: landelijke partijen willen graag verantwoordelijkheid nemen en de drie lokale partijen zijn zo sterk met elkaar verweven dat je ze ook als één blok kunt opvatten. Beter voor Den Helder kwam ooit voort uit de Stadspartij.
Na maanden praten is er een akkoord van 36 pagina’s. Vooral het zeer algemene karakter ervan valt op. Het akkoord rept over burgerparticipatie, vertrouwen in de gemeente en goede contacten met bewoners. De gemeente moet financieel op orde blijven, onderwijs is heel belangrijk, net als kansengelijkheid, inclusiviteit, maatwerk, samenwerking en sport. Woningbouw heeft prioriteit, net als bereikbaarheid, duurzaamheid en alle andere thema’s die in elk collegeprogramma staan.
Het roept allemaal dezelfde vraag op: wat is er nu precies gewijzigd? Kan een Helderse burger de komende jaren iets merken van ander beleid? Verandert er echt iets? Wordt er de komende jaren aan zaken gewerkt die voorheen niet gerealiseerd werden? Of blijft alles hetzelfde? Niemand weet het: de meeste passages uit het akkoord zijn open deuren, een voortzetting van beleid dat overal wordt gevoerd of zo vaag geformuleerd dat niemand weet wat het concreet inhoudt.
Een lange avond
De presentatie van het akkoord stond vooral in het teken van het proces. Er was aanvankelijk gebrek aan vertrouwen. De inhoudelijke zaken waren eigenlijk in een vloek en een zucht afgerond, wat volledig congruent is met de uiteindelijke afspraken: die zijn zo algemeen dat je er als middenpartij eigenlijk geen bezwaar tegen kunt maken. Je kunt hooguit je eigen prioriteiten niet terugzien of de voornemens slecht uitgewerkt vinden. Dat blijkt bij het debat over de nieuwe coalitie dan ook de enige kritiek.
Dit debat zou een vierjaarlijks hoogtepunt in de lokale politiek moeten zijn, maar in de praktijk is het even nietszeggend als het onderliggende document. De lokale omroep maakt er geen woorden aan vuil. Het probleem laat zich raden: er werden twaalf partijen gekozen op een totaal van 31 zetels, maar inmiddels zijn er alweer twee extra fracties bijgekomen. Net als tijdens de coalitieonderhandelingen zijn de inhoudelijke verschillen duister.
Dit merken we vooral aan de bijdrage van oppositieleider Hamerslag, die niet verder komt dan dat Behoorlijk Bestuur als grootste partij in de coalitie had moeten zitten. Dat de fractie door de afsplitsing van Pastoor en consorten inmiddels even groot is als Beter voor Den Helder zegt ze er niet bij. Hamerslag praat over ‘een coup’ maar het wordt niet duidelijk wat ze daarmee bedoelt. Ze prevelt over een duidelijk signaal van de kiezers maar wat dit signaal dan precies was wordt niet duidelijk.
Complotten en thorium
Hamerslag ontvouwt een complottheorie over de bouw van het stadhuis, prevelt over leugens over het klimaat en stikstof en meldt dat ze geen achterkamertjes wil. Burgers zouden wat betreft de inflatie ontzorgd moeten worden. Ze is benieuwd hoe de landelijke partijen ‘met hun band met Den Haag’ dat gaan doen. Iedereen weet het antwoord al. Hamerslag is wel blij dat thorium in het coalitieakkoord wordt genoemd. De coalitiepartijen weten goed hoe ze haar met onzin kunnen paaien.
De rest van de oppositie stemt niet veel vrolijker. Kees Bazen praat inmiddels over zichzelf in meervoud. Hij vindt dat ‘we’ meer inbreng hadden moeten hebben. Er volgen thema’s die niet in het akkoord zouden staan. Marinus Vermooten van de andere seniorenpartij – Samen Actief Senioren genaamd – mist ook wat thema’s en de fractie Pastoor heeft ook een lijstje. PVV’er Vincent van den Born komt niet verder dan geklaag over voorrang van statushouders bij de toewijzing van sociale huurwoningen.
Er zijn geen interrupties. Geen van de coalitiepartijen ontvouwt een diepere visie of meldt welke concrete verandering er komt. Zelfs GroenLinks – nieuw in de coalitie – komt niet met een speerpunt als duurzaamheid, kennelijk bij gebrek aan een duidelijke koerswijziging. We horen de ene na de andere coalitiepartij praten over het onderling herwonnen vertrouwen en dat het nu tijd is het vertrouwen van de burger terug te winnen. Rara zou dat met deze gemeenteraad gaan lukken?
Beeld: voormalig c.q. tijdelijk stadhuis van Den Helder. Foto: Chris Aalberts.
Waardeer dit artikel!
Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.