Het was op een zondagavond op het Rotterdamse Wilhelminaplein, meer dan vijf jaar geleden. In het avondzonnetje stonden tientallen, misschien wel honderden demonstranten met onbekende vlaggen. De demonstratie liep richting de Afrikaanderwijk waar de stoet op een pleintje tot stilstand kwam. Het was een van de eerste keren dat ik een demonstratie probeerde te verslaan. Demonstraties zijn nooit mijn favoriete evenementen geworden: er valt weinig over te schrijven.

Dat was dit keer nog een beetje erger. Dit was een demonstratie ter ondersteuning van de Oeigoeren. De demonstranten liepen met lichtblauwe vlaggen met een halve maan en een ster. De rode variant staat bekend als de vlag van Turkije. Er liepen in mijn herinnering wat politici van Denk rond, maar speeches waren er niet. Ook waren er nauwelijks pamfletten, op één foldertje na. Daaruit bleek wel dat de Oeigoeren er slecht aan toe waren, maar verder bleef het vaag. 

De demonstratie haalde de media niet en ook ik schreef er niets over. Er waren te veel onduidelijkheden. Vrijwel niemand had destijds de Oeigoeren op het netvlies. Dit volk is op zichzelf al onbekend, laat staan dat duidelijk was wat hen precies werd aangedaan en door wie. De demonstratie hielp ook niet erg. De Oeigoeren hadden kennelijk een eigen vlag en na een tijdje kwam ik erachter dat het kennelijk om een gebied met de naam Oost-Turkestan ging. Dat klonk Turks, maar dat was het dan weer niet. 

Genocide in China 

We zijn inmiddels enkele jaren verder en de bekendheid van de Oeigoeren is verbeterd, al is de aandacht nog steeds minimaal. In China vindt een genocide plaats. Het Oeigoerse volk wordt onderdrukt, duizenden mensen worden vermoord, verdwijningen zijn aan de orde van de dag en honderdduizenden Oeigoeren zitten in concentratiekampen en doen dwangarbeid. Het bewustzijn van deze ellende neemt toe, al kunnen we het nog steeds geen prominent thema noemen. 

Daar probeert Ahmedjan Kasim verandering in te brengen met zijn boek De Oeigoerse Droom: Mijn strijd tegen Chinese onderdrukking. Kasim is Oeigoer en groeide op in Ürümqi, een stad waar relatief veel Oeigoeren wonen. In zijn boek vertelt Kasim zijn levensverhaal: over zijn schooltijd, voorbeelden van onderdrukking die hij zelf heeft meegemaakt en zijn vluchtverhaal naar Nederland. Hij woont hier inmiddels enkele jaren, net als zijn moeder. Het lot van zijn vader is onbekend. 

Kasim wil de Oeigoerse genocide op de politieke en maatschappelijke agenda krijgen en dat is een bijna onmogelijke taak. Elke communicatie-expert zou zich afvragen waar concrete aanknopingspunten liggen om Nederlanders van de ernst van deze zaak te doordringen. Het antwoord is dat er nauwelijks ‘een haakje’ is omdat de kennis over dit volk de nul nadert. Nederlanders kennen deze hele situatie niet, weten niet waar dit volk zich bevindt en wat de achtergronden van deze genocide zijn.

Een Ooggetuige-verslag 

De Oeigoerse Droom is een persoonlijk verhaal en er missen veel van dit soort achtergronden. Een flauw voorbeeld is waar de Oeigoeren precies leven. Ürümqi blijkt een miljoenenstad te zijn, maar in Nederland kent niemand die plek. Je kunt deze naam hooguit tegenkomen als je je verdiept in de verschillende routes van de Transsiberië-express, maar die is momenteel niet beschikbaar vanwege de situatie met Rusland. Maar zelfs als je erheen zou kunnen: niemand begrijpt waarom je daar uit zou willen stappen. 

De achtergronden van de haat tegen de Oeigoeren blijven in dit boek eveneens onderbelicht, anders dan het platte inzicht dat het Chinese regime sowieso lak heeft aan mensenrechten. Ook de politieke situatie in het gebied met de Oeigoeren wordt in een paar zinnen afgedaan, net als de rol van de Oeigoerse diaspora, waarvan je je afvraagt wat die tot dusver voor elkaar hebben gekregen om de genocide ook internationaal op de agenda te krijgen. En hoeveel zin dat heeft, natuurlijk. 

De Oeigoerse Droom is desondanks een waardevol ooggetuige-verslag. Niet alleen over de genocide zelf en de mogelijkheden om daaraan te ontkomen, maar ook over de intimidatie die Oeigoeren buiten China kunnen ondervinden. Ook in Nederland. Dit boek is een goede poging om deze genocide weer onder de aandacht te brengen, inclusief twee aanbevelingen die open deuren zouden moeten zijn: zwijg op diplomatiek niveau niet over deze zaak en eis dat bedrijven uitzoeken of ze van de Oeigoerse ellende profiteren.

Beeld: boek van Ahmedjan Kasim. Foto: Chris Aalberts. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.