Wat de SP er precies mee is opgeschoten is niet helemaal duidelijk, maar de partij ontdeed zich afgelopen jaar van tientallen leden. Het had de schijn van een opruimactie: iedereen die de koers van de partijleiding in de weg stond, moest weg. Jongerenorganisatie Rood werd afgestoten, leden van het Communistisch Platform werden de deur gewezen en sympathisanten van het Marxistisch Forum werden geroyeerd. Het leverde een enorme hoop gedoe op en daarom liepen ook allerlei andere activisten uit zichzelf weg.

Dat de SP zichzelf in de vingers sneed, was meteen duidelijk. Er is nu wel minder interne discussie over de koers, maar die is voor veel kiezers nog steeds onhelder. De peilingen zijn slecht. De partij kan meer smoel krijgen door de aanwas van nieuwe mensen met dito ideeën, maar de jongeren zijn weggestuurd en afwijkende ideeën afgestraft. De SP zet noodgedwongen een nieuwe jongerenorganisatie op. Dat lijkt een PR-club die niet tegen de moederpartij rebelleert. Dat levert dus niets op. 

Het is nog even afwachten of de SP met deze opruimactie ook een nieuwe concurrent in het zadel heeft geholpen. Eind september vindt in Utrecht een conferentie plaats van de Socialisten, een losse groep activisten die tegenwoordig partijloos door het leven gaat, maar vroeger veelal in de SP-gelederen verkeerde. Op tafel ligt de vraag of er een nieuwe partij moet worden opgericht. Regionale netwerken van de Socialisten praten er deze weken al over. 

Socialistische splinters 

Inmiddels bestaan er negen van zulke netwerken. Amsterdam, Rotterdam en Utrecht zijn het belangrijkst. Daar zijn lokale partijen opgericht die meededen aan de gemeenteraadsverkiezingen. De SP verloor in deze drie gemeenten, misschien mede door de Socialisten, die zelf treurige uitslagen boekten: Socialisten 010 haalde één procent van de stemmen, Democratisch Socialisten Amsterdam een half procent en Socialisten Utrecht viertiende procent. Nul zetels. 

In het voorlopige voorstel van de Socialisten wordt geopperd deze drie lokale partijen te laten fuseren tot één landelijke partij. De voormalige SP-jongerenorganisatie Rood sluit hier dan bij aan. Het zwaartepunt van de nieuwe partij ligt in Rotterdam en Utrecht, waar de grootste groepen vrijwilligers actief zijn. In Amsterdam viel de actieve kern al snel na de gemeenteraadsverkiezingen weer uit elkaar. Het doet direct twijfelen of er wel ruimte is voor dit initiatief. 

De grote vraag is: wat voegen de Socialisten toe? De kernvisie is traditiegetrouw dat werknemers, politici en consumenten gaan beslissen over de economie in plaats van kapitaalverschaffers. De Socialisten willen echte democratie waarbij werknemers binnen bedrijven invloed hebben. Daar voegen ze aandacht voor ecologie, feminisme, LHBT’ers, racisme en ontwapening aan toe. De partij wil niet alleen zorgen voor verandering via verkiezingen, maar ook via acties. 

Gelijkenissen met Bij1 

Veel van deze standpunten zijn ook van de SP, maar liggen daar niet in de etalage. De Socialisten komen eveneens in de buurt van Bij1. Het grootste verschil is dat Bij1 standpunten baseert op een langdradig en theoretisch beginselprogramma vol jargon, terwijl de Socialisten dezelfde idealen verwoorden in een korte, heldere stijl. Zoveel overlap met bestaande partijen doet de vraag opkomen of de Socialisten zich toch niet beter elders kunnen aansluiten. 

Bij de SP in ieder geval niet. De Socialisten willen vrij discussiëren en vinden ‘factievorming’ erg belangrijk: groepjes leden die hun eigen visies ontwikkelen en vervolgens aan de man brengen, ook als ze tegen de partijlijn ingaan. Het is waarom ze bij de SP zijn weggestuurd. De SP had volgens de Socialisten een verzamelplaats voor allerlei linkse stromingen moeten zijn. Een folder van het Marxistisch Forum heette vorig jaar niet voor niets ‘eenheid in verscheidenheid’. Dat lukt niet.

Bij Bij1 passen de Socialisten ook niet want ook daar zijn interne meningsverschillen een probleem. De Almeerse lijsttrekker Gladys Wielingen, die dit jaar met een eigen interpretatie van de Bij1-beginselen kwam, wilde met iedereen het gesprek aangaan, ook met de PVV. Het leverde ruzie op en nu zit ze in de gemeenteraad onder begeleiding van een coach. Bij1 verloor leden na het conflict niet Quinsy Gario, mede omdat zij aan de top niet werden gehoord. Ook hier geen vrij debat. 

Slechte voortekenen

Een vrije linkse discussieruimte zit er nergens in en dus beginnen de Socialisten liever voor zichzelf. Interessant: partijen worden meestal opgericht omdat men denkt een gat in de markt te hebben gevonden. De Socialisten doen het omgekeerde: ze willen zichzelf op een specifieke manier intern organiseren, al interesseert dat kiezers niets. Het zal ongetwijfeld een overweging van de SP zijn geweest toen men zich van deze activisten ontdeed: ze hebben geen verhaal waarmee ze snel succes krijgen.

Voor de Socialisten zijn niet alleen de overlappende standpunten een probleem, maar ook het gebrek aan gezichten. De Socialisten zijn straks een Bij1 zonder Sylvana Simons of een SP zonder Lilian Marijnissen. De bekendste gezichten lijken nu het Utrechtse Statenlid Michel Eggermont en oud-Europarlementariër Erik Meijer, maar die kiest dan weer voor een plek achter de coulissen. Als gezichten komen vooral drie onbekende lokale lijsttrekkers in beeld. Maar zij verloren dan weer de verkiezingen. 

Het heeft er alle schijn van dat de Socialisten hun probleem inmiddels begrijpen. De reacties van activisten zijn niet allemaal even enthousiast, een voorbereidende bijeenkomst in Rotterdam trok vijf leden, het opzetten van een vakbondsnetwerk is mislukt en netwerken over racisme en feminisme moeten nog van de grond komen. Deze partij is geen goed plan, maar wat dan? Cynisch dat in een tijd dat partijen om actieve leden zitten te springen, tientallen mensen nergens terecht kunnen.

Beeld: logo Socialisten.org. 

Waardeer dit artikel!

Als je dit artikel waardeert en je waardering wilt laten blijken met een kleine bijdrage: dat kan!
Zo help je onafhankelijke journalistiek in stand houden.